| | De gletsjers van Khumbu
Tangnang (Hinku Valley, Nepal)
Gletsjers, gletsjermeren en GLOF’s
In Khumbu zijn een aantal grote gletsjers te vinden die gletsjermeren hebben. Dit is de invloed van de wereldwijde klimaatverandering, die heeft gezorgd voor een aantal veranderingen in dit hooggelegen bergachtige gebied. Deze veranderingen, zoals het broeikaseffect dat ongeveer voor 50% door menselijke bronnen wordt veroorzaakt, hebben ervoor gezorgd dat veel van deze grote gletsjers snel smelten. Dat heeft er weer voor gezorgd dat er een aantal gletsjermeren zijn gevormd.
Onderzoek wijst uit dat de meeste gletsjermeren in de laatste 50 jaar van de vorige eeuw zijn gevormd. In het algemeen worden deze meren groter en het worden er ook meer nu de gletsjers geleidelijk smelten.
Doordat het ijs en de sneeuw sneller smelten komt er heel snel meer water in deze meren terecht.
De afvoer van deze grote, door morenen afgedamde meren is een grote bedreiging voor de lokale bevolking en veroorzaakt ernstige milieuproblemen in de Himalayavalleien. Door de zwakke natuurlijke dammen kan een plotselinge uitstroom van grote hoeveelheden water en puin overstromingen veroorzaken. De afgelopen tientallen jaren zijn er verschillende van deze uitbraakoverstromingen (glacial lake outburst floods of GLOFs) geweest. Deze hebben grote schade toegebracht aan huizen, wegen, bruggen en industrie. Landbouwgrond is verwoest en er zijn levens verloren gegaan. In bevolkte gebieden verderop in de vallei zijn nog veel meer mogelijk instabiele meren geïdentificeerd. Bij sommige van deze meren zijn bouwprojecten gestart om het waterniveau te laten dalen en het GLOF-gevaar te beperken. Deze beperkingswerkzaamheden zijn echter duur en logistiek ingewikkeld in deze slecht toegankelijke omgevingen op grote hoogte.
In de Himalaya worden grote meren gevormd bij het ijs van met kiezels en stenen bedekte gletsjers, die zich anders gedragen dan normale, schone gletsjers. Zulke met puin bedekte gletsjers zetten rond hun punt enorme randen puin af, de zogenaamde morene. De morene kan grote hoeveelheden smeltwater afdammen, maar heeft niet de mechanische kracht om het water langere tijd vast te houden. Verder zorgt een dikke laag puin op de gletsjer ervoor dat deze niet goed smelt, zodat de reactie van de gletsjer op het broeikaseffect is vertraagd.
Je zou kunnen zeggen dat de gletsjers hun reactie op de klimaatverandering hebben ‘opgeslagen’ en nu pas een inhaalslag maken voor meer dan een eeuw van stijgende temperaturen. Het is mogelijk dat veel grote valleigletsjers in de Himalaya op dit moment zo ver uit evenwicht met het klimaat zijn dat ze misschien de komende tientallen jaren over een grens gaan en snel voor aangroeiende meren zullen zorgen, zelfs als de huidige trend van verwarming eindigt.
Daarom is er steeds meer behoefte aan een langetermijnvisie op zich ontwikkelende gletsjerrisico’s in het gebied, op basis van een goed begrip van de levenscyclus van deze gletsjers en hun reactie op het broeikaseffect.
In Zuid-Azië, vooral in het Himalayagebied, is opgemerkt dat in de tweede helft van de twintigste eeuw vaker GLOF-gebeurtenissen zijn voorgekomen. De recente catastrofale GLOF-gebeurtenis in de Himalaya van Nepal, die bekend staat als de Dig Tsho GLOF uit 1985, vernietigde het kleine waterkrachtproject Namche waarvan de bouw ongeveer 1,5 miljoen dollar had gekost. Nauwkeurige en tijdige informatie over de plek waar gletsjermeren zich bevinden en regelmatige controle van het gedrag van die meren is nodig om de GLOF-risico's te voorkomen en te controleren en de schade die in de nabije toekomst kan worden aangericht in te schatten. Moderne informatie-instrumenten, zoals remote sensing en GIS, kunnen een belangrijke rol spelen bij het bijna in real time identificeren van mogelijke risicomeren en het in de gaten houden van GLOF-gebeurtenissen.
Verschillende instituten en onderzoekers zijn bezig met het ontwikkelen en instellen van een goed werkend waarschuwingssysteem om GLOF-risico’s in de gaten te houden.
| |
