Vijfde ATV-ruimtecargo genoemd naar Belg
Georges Lemaître

ATV staat voor Automated Transfer Vehicle. Het gaat om een onbemand ruimteschip, zeg maar ruimtecargo, dat een belangrijke rol speelt bij het functioneren van het internationaal ruimtestation ISS.

Er werden al twee exemplaren van gelanceerd. De eerste ATV vloog in 2008 en werd genoemd naar de Franse sciencefictionschrijver Jules Verne (1828-1905). In 2011 volgde ATV 2 die de naam kreeg van de Duitse wis- en sterrenkundige Johannes Kepler (1571-1630).

De derde ATV is genoemd naar de Italiaanse natuurkundige en ruimtevaartpionier Edoardo Amaldi (1908-1989). De lancering ervan is voorzien voor 9 maart aanstaande. ATV 4, waarvan de lancering gepland is begin 2013, eert dan weer Albert Einstein (1879-1955).

Onderzoeker van wereldklasse

Met de naamgeving van ATV 5 wordt een mooie traditie verder gezet. Deze keer komt een Belgische wetenschapper aan de beurt. Net als de anderen staat Georges Lemaître (1894-1966) symbool voor de diepe wortels die Europa heeft in domeinen als wetenschap, technologie en cultuur.

Het was de Belgische delegatie bij ESA die de naam voorstelde. Het voorstel werd op 14-15 februari onderschreven tijdens een bijeenkomst op het ESA-hoofdkantoor in Parijs en staat ook symbool voor de grote belangstelling die ons land altijd al voor ruimteonderzoek aan de dag heeft gelegd.

Dat benadrukte ook directeur-generaal Jean-Jacques Dordain: 'België is vanaf het prille begin een belangrijke deelnemer geweest in het Europees ruimteavontuur.'

'De deelname van België aan de ESA-programma's en –activiteiten in het algemeen, en aan het ISS-project in het bijzonder, bleken zowel voor België als ESA succesvol.'

'Door ATV 5 naar Georges Lemaître te vernoemen eren we een Belgische onderzoeker van wereldklasse, die een belangrijke rol speelde bij een beter begrip van de oorsprong van het heelal.'

België nauw betrokken bij ruimteonderzoek

Ook Paul Magnette, verantwoordelijk Minister van Wetenschapsbeleid, is tevreden: 'Ik ben uitermate blij dat de grote Belgische onderzoeker Georges Lemaître, geboren in mijn thuisstad Charleroi, op deze manier vereerd wordt.'

'Dit toont aan dat zijn werk en verwezenlijkingen niet vergeten zijn en tientallen jaren later nog steeds van belang zijn.'

'Het is duidelijk dat de betrokkenheid van België in het Europees ruimteonderzoek diepgeworteld is en gebaseerd is op een lange traditie.'

'De ATV Georges Lemaître zal het ISS bevoorraden zodat de Belgische onderzoekers van vandaag, die evenzeer excellent zijn, experimenten en onderzoek kunnen uitvoeren aan boord van het ISS. Zo leggen ze de grenzen van de menselijke kennis steeds verder in dezelfde traditie als Georges Lemaître dat deed.'

Bevoorrading

Het internationaal ruimtestation ISS moet regelmatig bevoorraad worden met nieuwe wetenschappelijke apparatuur, reserveonderdelen en voedsel, lucht en water voor de bemanning aan boord.

Sinds 2008 leveren onbemande ATV-ruimtecargo's op regelmatige basis zowat zes ton vracht af bij het ISS, dat op ongeveer 400 kilometer hoogte boven het aardoppervlak ronddraait.

Een ATV wordt met een Ariane 5-raket gelanceerd vanaf Europa's 'ruimtehaven' in Kourou in Frans Guyana (in het noorden van Zuid-Amerika). Na de lancering navigeert hij op automatische wijze naar een rendez-vous met het ISS om er met grote precisie aan te meren aan de Russische Zvezda-module.

Daarna blijft het ruimteschip tot zes maanden lang aan het ISS vastgekoppeld. Daarna wordt het losgekoppeld en verbrandt het met verschillende tonnen afval aan boord in de atmosfeer van de aarde.

Georges Lemaître: achtergrond

Georges Lemaître werd geboren op 17 juli 1894 in Charleroi en behaalde in 1920 een doctoraat in natuurkunde en wiskunde. In 1923 werd hij priester.

Daarna ging hij sterrenkunde studeren aan de universiteit van Cambridge in Engeland. Daar studeerde hij kosmologie, de astronomie van de sterren en numerieke analyse.

Na twee jaar van studies aan Harvard en het MIT in de Verenigde Staten keerde hij in 1925 terug naar België. Hij werd fulltime professor aan de universiteit van Leuven, waar hij voor de rest van zijn loopbaan bleef.

In 1927 ontdekte hij aan aantal oplossingen van vergelijkingen in de relativiteitstheorie van Einstein. Die beschreven een uitdijend heelal in plaats van een statisch universum. Hij gaf ook een eerste op waarnemingen gebaseerde schatting van de constante van Hubble. De theorie werd later veel beter bekend als die van de Big Bang.

Lemaître kreeg de grootste Belgische wetenschappelijke onderscheiding en werd in 1936 lid van de Pontificale Academie van Wetenschappen (PAS), waarin hij tot zijn dood in 1966 actief bleef. Hij maakte nog net de ontdekking mee van de 'kosmische achtergrondstraling', een verdere bevestiging van de theorie die het ontstaan van het heelal beschrijft.