Ευρωπαϊκή Βραδιά Ερευνητή 2016 : Έρευνα και Επιστήμη

Ο θεσμός αυτός, που ξεκίνησε πριν 11 χρόνια και διοργανώνει εκδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη, συνεχίστηκε και φέτος στην Ελλάδα με μεγάλη επιτυχία. Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Λάρισα, Ξάνθη, Ρόδος, Ρέθυμνο, Κόρινθος, Πύλος φιλοξένησαν εκδηλώσεις τις οποίες τόσο οι μικροί όσο και οι μεγάλοι φίλοι της Επιστήμης τίμησαν με την αθρόα παρουσία τους. Μέσα από μια πληθώρα διαφορετικών εκδηλώσεων, το κοινό της Βραδιάς του Ερευνητή είχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει και να συμμετέχει ενεργά στις διάφορες δραστηριότητες που είχαν ετοιμάσει οι διοργανωτές, συνομιλώντας με ανθρώπους της Επιστήμης, αποκτώντας έτσι μια εγγύτερη γνωριμία με την Επιστημονική και Τεχνολογική Έρευνα.

Ειδικά, στο ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» στην Αγία Παρασκευή, από τις απογευματινές ώρες έως και τα μεσάνυχτα, το κοινό είχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει ομιλίες από Έλληνες ερευνητές, αλλά και να παρευρεθεί σε εργαστηριακά πειράματα, δράσεις και διαγωνισμούς που σχεδιάσθηκαν για μαθητές αλλά και γονείς και εκπαιδευτικούς, στους χώρους του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»  όπου υποδέχθηκαν τη φετινή Βραδιά του Ερευνητή.  Άλλωστε, με σύνθημα «Γίνε Εθελοντής», οι οργανωτές της εκδήλωσης έδωσαν τη δυνατότητα σε όσους ήθελαν να βοηθήσουν, να γίνουν εθελοντές συμμετέχοντας πιο ενεργά και συνεισφέροντας στην επιτυχίας της εκδήλωσης που αναμενόταν να προσελκύσει περισσότερα από 7000 επισκέπτες.

Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος

Στο χώρο του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», έλαβαν χώρα και οι εκδηλώσεις που αφορούσαν το διάστημα με την συμμετοχή  του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Το κοινό ενημερώθηκε για τη δράση του Οργανισμού μέσα  από ομιλίες διακεκριμένων ερευνητών και επιστημόνων, παρουσιάσεις εντυπωσιακών εικόνων και βίντεο από τη Γη και το Διάστημα, διαδραστικά παιχνίδια και κατασκευές.

Οι επισκέπτες, μικροί και μεγάλοι, γνώρισαν μία διαφορετική πλευρά του πλανήτη μας, «ξεφεύγοντας» για λίγο από την επιφάνεια της Γης και ταξιδεύοντας στο αχανές Διάστημα, βλέποντας πλέον τον πλανήτη μας από μία άλλη οπτική πλευρά: σαν ένα κομμάτι του συνόλου που λέγεται Ηλιακό Σύστημα.  Ειδικά, τα παιδιά υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό τις νέες τους γνώσεις, καθώς οι ορίζοντες τους άνοιξαν είτε μέσα από ταξίδια στο Διάστημα και περιπλανήσεις στον πλανήτη Άρη είτε ερευνώντας πώς φτιάχνονται οι κομήτες. Επιπλέον, η ενεργή συμμετοχή τους στις δραστηριότητες έκανε τους νεαρούς μας φίλους να νιώσουν και αυτοί μέλη της επιστημονικής έρευνας, ακολουθώντας πιστά το σύνθημα της βραδιάς «Γίνε κι εσύ Ερευνητής!».

 Η ομάδα ερευνητών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος αποτελούνταν από τους :

- Δρ. Γεωργία Δοξάνη, ειδική σε θέματα τηλεπισκόπησης και ερευνήτρια στο Επίγειο Τμήμα Λειτουργίας των Αποστολών στον τομέα προγραμμάτων Παρατήρησης της Γης στο ESRIN, ESA

- MSc Εμμανουήλ (Μάνος) Λαγουδάκης, ερευνητής  στο Επίγειο Τμήμα Λειτουργίας των Αποστολών στον τομέα προγραμμάτων Παρατήρησης της Γης στο ESRIN, ESA 

- MSc Παντελής Πουλάκης, ερευνητής στο ESTEC, ESA και υπεύθυνος μηχανικός για το σύστημα κίνησης του ExoMars Rover

Την πολύτιμη βοήθεια τους στην ομάδα της ESA προσέφεραν και οι:

- Μαρίνα Γεωργίου, Υποψήφια Διδάκτωρ, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

- Αφροδίτη Νάση, προπτυχιακή φοιτήτρια, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

- Παναγιώτης Ευαγγελόπουλος, μεταπτυχιακός φοιτητής ,Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

 

 

Η Γεωργία Δοξάνη, με την ομιλία της με θέμα «Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος: Επιτεύγματα και Προοπτικές» παρουσίασε στους επισκέπτες της εκδήλωσης τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (European Space Agency - ESA), την ιστορία του και τις δραστηριότητες του. Η ESA, με έδρα την πόλη του Παρισιού, έχει πλέον 41 χρόνια λειτουργίας (ιδρύθηκε το 1975) και αποτελείται από 22 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων φυσικά και η Ελλάδα. Απασχολεί 2000 εργαζόμενους, με τους περισσότερους να είναι εξειδικευμένοι επιστήμονες και μηχανικοί αλλά και διοικητικό/οργανωτικό προσωπικό.  Η κα. Δοξάνη έδειξε, μεταξύ άλλων,  διάφορες φωτογραφίες από τον Ελλαδικό χώρο, τραβηγμένες από  δορυφόρους της ESA, όπως το ζεύγος δορυφόρων Sentinel-1.

Υπάρχει ζωή στον Κόκκινο Πλανήτη;

Ο μηχανικός της ESA Π. Πουλάκης σε μία πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση, έδωσε μια γενική εικόνα της διπλής αποστολής ExoMars του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Το πρόγραμμα αυτό έχει ως στόχο να απαντήσει σε μία από τις πιο σημαντικές επιστημονικές ερωτήσεις της εποχής μας: υπήρξε ποτέ ανάπτυξη ζωής στον Άρη;

Η ύπαρξη δύο αποστολών προς τον πλανήτη Άρη αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο, που σκοπεύει να φτάσει όσο πιο κοντά γίνεται στην απάντηση αυτής της ερώτησης. Με τη χρήση της τεχνολογίας και της επιστήμης, θα γίνει προσπάθεια ενδελεχούς μελέτης της επιφάνειας του Άρη, αναλύοντας τις συνθήκες που επικρατούν στην ατμόσφαιρα, στην επιφάνεια αλλά και κάτω από αυτήν. Σκοπός είναι να ληφθούν δεδομένα σχετικά με την ύπαρξη προηγούμενης ή υπάρχουσας ζωής στον πλανήτη, την ποικιλομορφία στο γεωχημικό περιβάλλον, τα αέρια της ατμόσφαιρας και τις πηγές τους. Η πρώτη αποστολή ExoMars Trace Gas Orbiter ξεκίνησε στις 14 Μαρτίου, όταν εκτοξεύτηκε το ειδικό σύστημα που αποτελείται από ένα δορυφόρο τροχιάς (TGO) και ένα όχημα προσγείωσης (Schiaparelli), με τα δύο αυτά μέρη να είναι προγραμματισμένο να χωριστούν στις 16 Οκτωβρίου.

Ο Έλληνας μηχανικός είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη του υποσυστήματος κίνησης του ρομποτικού οχήματος που θα εκτοξευθεί με την δεύτερη αποστολή τον Ιούλιο του 2020. Το κοινό είχε τη δυνατότητα να ενημερωθεί από έναν νέο και διακεκριμένο επιστήμονα όπως ο κ. Πουλάκης για τις δύο αποστολές του ExoMars, και πιο συγκεκριμένα για τις τεχνολογικές προκλήσεις και καινοτομίες που εισήγαγε ο Ευρωπαϊκός Διαστημικός Οργανισμός για το σύστημα κίνησης τους ρομποτικού οχήματος. Παραδείγματα τέτοιων τεχνολογικών προκλήσεων και καινοτομιών είναι το τρυπάνι που θα συλλέξει δείγματα από το υπεδαφος, το σύστημα επεξεργασίας και ανάλυσης τως δειγμάτων, το υποσύστημα κίνησης και οδήγησης και τα εξελιγμένα επιστημονικά όργανα. Επιπλέον, το ρομποτικό όχημα θα είναι κατασκευασμένο από ανθεκτικά υλικά με σκοπό να αντέχει στις ακραίες θερμοκρασιακές συνθήκες που παρατηρούνται στην επιφάνεια του Άρη.

Μαγειρεύοντας έναν κομήτη.

Οι κομήτες θεωρούνται ότι είναι «χρονοκάψουλες» που περιέχουν πληροφορία για παρελθοντικές συνθήκες του Ηλιακού μας Συστήματος. Για να κατανοήσουμε τι είναι οι κομήτες, από πού προέρχονται και πώς επηρεάζουν την εξέλιξη του πλανήτη μας, είναι απαραίτητο να ανακαλύψουμε τι υλικό περιέχουν. Στα πλαίσια των εκδηλώσεων της Βραδιάς του Ερευνητή, παρουσιάστηκε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος ‘Μαγειρεύοντας ένα κομήτη’, όπου μέσω μιας πειραματικής διαδικασίας, αποκτάμε μια διαίσθηση για τα χημικά συστατικά των κομητών.

Η Μαρίνα Γεωργίου και η Αφροδίτη Νάση, υποδύθηκαν τους «σεφ» και μαζί με τους μικρούς μας φίλους «μαγείρεψαν» κομήτες, χρησιμοποιώντας απλά και καθημερινά υλικά όπως  νερό, κρασί, σάλτσα σόγιας, χώμα και ξηρό πάγο. Η εκτέλεση της πρωτότυπης αυτής «συνταγής» ήταν εντυπωσιακή και οι νεαροί ερευνητές ενθουσιάστηκαν με το αποτέλεσμα της διαδικασίας και ειδικά από τους «μαγικούς» ατμούς που δημιούργησε η προσθήκη του ξηρού πάγου.

Η Γη από το Διάστημα με εικόνες και βίντεο

Μέσα από μία ημίωρη παρουσίαση, οι επισκέπτες έλαβαν μέρος σε ένα διαδραστικό παιχνίδι με τους ερευνητές του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Οργανισμού. Η Γεωργία Δοξάνη μαζί με τον ερευνητή Μάνο Λαγουδάκη, παρουσίασαν δορυφορικές εικόνες και έκαναν αρκετές ερωτήσεις στο κοινό σχετικά με το περιεχόμενο των εικόνων:  Πώς φαίνεται η Ελλάδα από το διάστημα; Ποια αντικείμενα μπορούμε να αναγνωρίσουμε στην επιφάνεια της Γης παρατηρώντας μια δορυφορική εικόνα; Γιατί δεν είναι όλες οι εικόνες έγχρωμες;

Μέσα από αυτό το παιχνίδι ερωταπαντήσεων, το κοινό ενημερώθηκε για τους δορυφόρους του Οργανισμού που είναι ήδη σε τροχιά, όπως ο Sentinel-1, για τις κατηγορίες δορυφορικών εικόνων, τη χρησιμότητα τους. Η αλληλεπίδραση μεταξύ κοινού και ερευνητών ήταν άκρως ικανοποιητική και ειδικά τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από τις λεπτομέρειες που μπόρεσαν να διακρίνουν στην επιφάνεια του Πλανήτη μας και κυρίως στην Ελλάδα, μέσα από εικόνες τραβηγμένες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Σε ρόλο συντονιστή της Ευρωπαϊκής Βραδιάς του Ερευνητή 2016 , το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» (Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»),  σε συνεργασία με πολλούς φορείς και οργανισμούς όπως το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, ΚΑΠΕ, British Council, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ένωση Ελλήνων Φυσικών, Ένωση Ελλήνων Χημικών, Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία, κ.α.