Οι πρώτες εικόνες του Άρη δείχνουν τις προοπτικές του νέου δορυφόρου της ESA
Ο νέος δορυφόρος ExoMars της ESA δοκίμασε για πρώτη φορά το σύνολο των επιστημονικών του οργάνων στην τροχιά του, δείχνοντας ότι υπάρχουν μεγάλες προοπτικές για μελλοντικές παρατηρήσεις.
Το σκάφος Trace Gas Orbiter (TGO), μια κοινή προσπάθεια ανάμεσα στην ESA και τη Roscosmos, έφτασε στον Άρη στις 19 Οκτωβρίου. Η ελλειπτική του τροχιά , σε υψόμετρο 230-310 χιλιόμετρα από την επιφάνεια του πλανήτη, κάνει μία περιστροφή 98 000 χιλιομέτρων κάθε 4.2 ημέρες.
Στις δύο τελευταίες του τροχιές, από τις 20 έως τις 28 Νοεμβρίου δοκιμάζοντας τα τέσσερα επιστημονικά του όργανα για πρώτη φορά από την άφιξη του, πραγματοποιώντας σημαντικές μετρήσεις βαθμονόμησης.
Δεδομένα από την πρώτη τροχιά είναι διαθέσιμα για αυτήν την έκδοση, ώστε να απεικονίσουν το εύρος των παρατηρήσεων που αναμένεται να γίνουν μόλις το σκάφος φτάσει στην σχεδόν κυκλική τροχιά σε υψόμετρο 400 χιλιομέτρων στα τέλη του επόμενου έτους.
Ο κύριος στόχος του TGO είναι να πραγματοποιήσει μία λεπτομερή καταγραφή σπάνιων αερίων που αποτελούν λιγότερο από το 1% της ατμόσφαιρας, περιλαμβάνοντας μεθάνιο, υδρατμούς ,διοξείδιο του αζώτου και ακετυλίνη.
Υψηλό ενδιαφέρον αποτελεί το μεθάνιο, το οποίο στη Γη παράγεται κυρίως από βιολογική δραστηριότητα και σε μικρότερη κλίμακα από γεωλογικές διαδικασίες, όπως κάποιες υδροθερμικές αντιδράσεις.
Τα δύο όργανα που είχαν αυτό τον ρόλο έχουν τώρα επιδείξει ότι μπορούν να τραβήξουν αρκετά ευαίσθητα φάσματα της ατμόσφαιρας. Κατά τη διάρκεια των δοκιμαστικών παρατηρήσεων της τελευταίας εβδομάδας, το όργανο για τη μέτρηση της ατμοσφαιρικής χημείας (ACS) επικεντρώθηκε στο διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο αποτελεί ένα μεγάλος μέρος της ατμόσφαιρας του πλανήτη, ενώ το όργανο μέτρησης του φάσματος του ηλιακού φωτός (NOMAD) επικεντρωνόταν στο νερό.
Επίσης συντόνισαν και παρατηρήσεις με τα σκάφη Mars Express της ESA και Mars Reconnaissance Orbiter της NASA, όπως θα κάνουν και μελλοντικά.
Συμπληρωματικές μετρήσεις από τον ανιχνευτή νετρονίων του δορυφόρου, FREND, θα μετρήσει την ροή των νετρονίων από την επιφάνεια του πλανήτη. Έχοντας δημιουργηθεί από την σύγκρουση κοσμικών ακτίνων, ο τρόπος με τον οποίο εκπέμπονται και η ταχύτητα άφιξης τους στο TGO δείχνει την σύνθεση στο στρώμα της επιφάνειας, συγκεκριμένα σε νερό ή πάγο ακριβώς κάτω από την επιφάνεια.
Το όργανο είναι ενεργό ανά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της διαδρομής στον Άρη και σε πρόσφατες περιπτώσεις, ενώ πετούσα κοντά στην επιφάνεια μπορούσε να αναγνωρίσει τη σχετική διαφορά μεταξύ περιοχών με γνωστή υψηλότερη και χαμηλότερη ροή νετρονίων, παρόλο που θα πάρει αρκετούς μηνες μέχρι να παραχθούν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα.
Ομοίως, το όργανο έδειξε μία καθαρή αύξηση στις ανιχνεύσεις νετρονίων καθώς κινούνταν κοντά στον Άρη σε σύγκριση με όταν βρισκόταν πιο μακριά.
Οι διαφορετικές δυνατότητες του συστήματος Χρωματικής και Στερεοσκοπικής Επεξεργασίας Εικόνων της επιφάνειας (CASSIS)επιδείχθηκαν επίσης, με 11 εικόνες που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της πρώτης κοντινής πτήσης στις 22 Νοεμβρίου.
Στην κοντινότερη προσέγγιση το διαστημικό σκάφος ήταν 235 χιλιόμετρα από την επιφάνεια, πετώντας πάνω από την περιοχή Χάσμα της Ήβης (Hebes Chasma), λίγο βόρεια από το σύστημα φαραγγιών Valles Marineris. Αυτές είναι κάποιες από τις κοντινότερες εικόνες του πλανήτη που θα ληφθούν ποτέ από το TGO, δεδομένου ότι η τελική τροχιά του σκάφους θα είναι σε υψόμετρο 400 χιλιομέτρων περίπου.
Η ομάδα της κάμερας έχει επίσης ολοκληρώσει ένα γρήγορο πρώτο δοκιμαστικό παράγοντας μία 3D ανακατασκευή μίας περιοχής στο Λαβύρινθο της Νύχτας (Noctis Labyrinthus), από ένα στερεοσκοπικό ζεύγος εικόνων.
Παρόλο που οι εικόνες είναι εντυπωσιακά ευκρινείς, τα δεδομένα που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της δοκιμαστικής περιόδου θα βοηθήσει να βελτιωθεί το onboard λογισμικό της κάμερας όπως και η ποιότητα των εικόνων μετά την επεξεργασία.
"Είμαστε πολυ ευτυχισμένοι και περήφανοι να βλέπουμε ότι όλα αυτά τα όργανα δουλεύουν τόσο καλά στο περιβάλλον του Άρη, και αυτή η πρώτη εντύπωση μας δίνει μία εντυπωσιακή προεπισκόπηση για το τι θα ακολουθήσει όταν ξεκινήσουμε να συλλέγουμε πραγματικά δεδομένα στο τέλος του επόμενου έτους”,λέει ο Håkan Svedhem επιστήμονας στο πρότζεκτ TGO της ESA.
"Όχι μόνο το ίδιο το σκάφος λειτουργεί ξεκάθαρα καλά, αλλά έιμαι και ευχαριστημένος να βλέπω τις διάφορες ομάδες να δουλεύουν μαζί τόσο αποδοτικά ώστε να μας δώσουν αυτήν την εντυπωσιακή εικόνα"
"Έχουμε αναγνωρίσει σημεία που μπορούν να βελτιωθούν αρκετά πριν από την κύρια επιστημονική αποστολή, και περιμένουμε να δούμε τι θα κάνει στο μέλλον αυτός ο εντυπωσιακός επιστημονικός δορυφόρος"
Σημειώσεις για συντάκτες
Περισσότερες πληροφορίες για την καμπάνια επεξεργασίας και ανάλυσης των εικόνων είναι διαθέσιμη στο δελτίο τύπου του πανεπιστημίου της Βέρνης. “Το CaSSIS στέλνει τις πρώτες εικόνες από την τροχιά του Άρη”
Περισσότερες πληροφορίεςγια τις πρώτες παρατηρήσεις του NOMAD είναι διαθέσιμες μέσω του δελτίου τύπου “Η πρώτη θέα της αρειανή ατμόσφαιρας από το NOMAD”
Περισσότερες πληροφορίεςγια τις παρατηρήσεις των ACS και FREND είναι διαθέσιμες μέσω της σελίδας IKI ExoMars (στα ρώσικα)
Μια γραφική περίληψη για την λειτουργία των οργάνων του TGO κατά τη διάρκεια της πρώτης τροχιάς (20-24 Νοεμβρίου) παρουσιάζεται παρακάτω.
Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επικοινωνήστε:
Håkan Svedhem
ESA ExoMars TGO Project Scientist
Email: hakan.svedhem@esa.int
Markus Bauer
ESA Science and Robotic Exploration Communication Officer
Tel: +31 71 565 6799
Mob: +31 61 594 3 954
Email: markus.bauer@esa.int