ESA's nieuwe lanceervoertuig Vega succesvol: drie satellieten in orbit

Afgelopen zaterdagmorgen 4 mei werd de lancering van Vega VV02 door Arianespace uitgesteld vanwege ongunstige weersomstandigheden. Op 7 mei om 6 minuten over 4 Nederlandse tijd (23.06 uur lokale tijd) kon Vega alsnog aan zijn complexe missie beginnen. Die missie bestond uit vijf ontbrandingen en duurde twee keer zo lang als de eerste lancering in februari 2012. De eerste drie solide brandstof bevattende trappen voerden hun taak vlekkeloos uit en na de daarop volgende twee ontbrandingen van de trappen met vloeibare brandstof werd Proba-V na 55 minuten vliegen losgelaten boven de westkust van Australië. Vanaf dat moment zweefde hij in een circulaire baan om de aarde op een hoogte van 820 kilometer.

De satelliet wordt nu bestuurd door ESA's grondstation in de Belgische plaats Redu, waar op dit moment tests worden uitgevoerd om de Proba-V te controleren, voordat de kunstmaan aan het werk gaat om de wereldwijde vegetatie in kaart te brengen.

Vespa

Na de ontkoppeling van Proba-V vervolgde Vega VV02 zijn missie. Na een nieuwe ontbranding in de bovenste trap van de raket werd vervolgens de bovenste helft van de eivormige Vega Secondary Payload Adapter (Vespa) afgestoten. Na een vierde ontbranding die als doel had een baan om de aarde op een hoogte van 670 kilometer te bereiken, werd VNREDSat-1A na een vluchttijd van 1 uur en 57 minuten losgekoppeld. ESTCube-1 volgde drie minuten later.

De vijfde en laatste ontbranding bracht de bovenste trap van de raket in een baan die een veilige terugkeer naar de aarde verzekert en die voldoet aan de regels voor de beperking van ruimtepuin.

“Dit is weer een geweldige dag voor ESA, voor haar lidstaten en voor Europa. Dankzij de beslissingen van de lidstaten kunnen ESA en de Europese industrie opnieuw hun innovatieve capaciteiten tonen. In het speciaal zou ik graag Italië noemen vanwege haar grote betrokkenheid bij de nieuwe Vega-lanceerder, België vanwege haar leiderschapsrol bij het Proba-programma en Frankrijk vanwege haar inzet bij de ontwikkeling en het onderhoud van de ruimtehaven in Kourou. Ook zijn we trots dat we de lancering van de allereerste satelliet van Estland mede mogelijk hebben gemaakt”, aldus Jean-Jacques Dordain, directeur-generaal bij ESA.

De ruimtevlucht werd uitgevoerd door het Vega Research and Technology Accompaniment-programma (VERTA), dat zich richt op het demonstreren van de veelzijdigheid van het lanceersysteem Vega. De missie betekende ook het begin van de overgang van de taak van lanceerexploitant van ESA naar Arianespace. Bij de missie van vandaag droeg Arianespace zorg voor vluchtanalyse, voorbereiding en de uitvoering. Ook nam het bedrijf de marketing op zich die ervoor zorgde dat VNREDSat-1A onderdeel werd van Vega's eerste commerciële lading.

Deze tweede missie demonstreerde Vega's vermogen om meerdere satellieten tegelijk in de ruimte te brengen, dankzij de nieuwe VESPA-adapter. De missie introduceerde ook nieuwe vluchtsoftware die werd ontwikkeld door aannemer ELV en een nieuw volgstation in het noordwesten van Frans-Guyana dat ervoor zorgt dat telemetrische gegevens gelinkt worden tijdens sommige fases van de vlucht.

“Vega heeft laten zien dat het systeem klaar is om kleine ladingen in een lage baan om de aarde te brengen”, aldus Antonio Fabrizi, hoofd van de lanceerafdeling van ESA. “Europa kan nu niet alleen de overheid bedienen, maar ook het commerciële gedeelte van dit groeiende marktsegment. Die markt staat al vanaf de eerste kwalificatievlucht van een jaar geleden met open armen op Vega te wachten.”

De primaire lading van Proba-V is een 160 kilogram zware minisatelliet die gebouwd werd door Qinetiq Space Belgium. “Dankzij de lancering van deze derde Proba-satelliet heeft ESA's reeks van kleine satellieten volwassenheid bereikt”, vindt Franco Ongaro, hoofd van ESA's Technical and Quality Management-afdeling.

“Deze vlucht bevestigt ESA's bekwaamheid om concepten en flexibele missies te ontwikkelen die op een korte termijn in kunnen spelen op een specifieke behoefte. Proba-V zal binnenkort operationeel worden en belangrijke data gaan leveren aan een vol ongeduld wachtende gemeenschap. In navolging daarvan draagt deze missie bij aan een lange traditie waarin ESA door middel van technologische demonstraties laat zien hoe innovatieve technologie de Europese ruimtevaart jaren lang kan blijven dienen.”

Proba-V is gebaseerd op het platform dat al bij twee eerdere ESA-missies naar de ruimte vloog en daarbij de Vegetation Imager naar de ruimte bracht. Deze satelliet brengt in navolging van de eerste Vegetation Imagers aan boord van de Franse satellieten Spot-4 en -5, elke twee dagen de wereldwijde plantengroei  in kaart.

Proba-V vliegt in dezelfde baan om de aarde als Spot-5, zodat hij de taken van deze verouderende satelliet volgend jaar bij diens pensioen kan overnemen. Vegetation is een hoogtechnische optische beeldvormer die ontwikkeld is om beelden in vier zichtbare en infrarode bandbreedtes op te nemen binnen een indrukwekkende werkbreedte van 2250 kilometer. Deze werkbreedte stelt het apparaat in staat om dagelijks gebieden in kaart te brengen binnen 35-75 graden noorderbreedte en 35-56 graden zuiderbreedte. De verzamelde gegevens worden verwerkt en vervolgens verstrekt aan internationale instanties, waaronder de Europese Commissie.

Technologische hoogstandjes

Naast deze primaire lading bevatte Proba ook een keur aan technologische ladingen zoals een ontvanger waarmee vliegende luchtvoertuigen gedetecteerd kunnen worden, een communicatieversterker gebaseerd op de laatste granietinjectie-technologie, een tweetal nieuwe radiatiecontrole-apparaten en een fotonisch experiment waarmee glasvezel in de ruimte getest kan worden.

Meer informatie over Proba kunt u vinden op http://www.esa.int/Our_Activities/Technology/Proba_Missions

VNREDSat-1A (Vietnam Natural Resources, Environment, Disaster Satellite) is een 116 kilogram zware op afstand bestuurbare commerciële satelliet die in opdracht van het Vietnamese Academy of Sciences and Technologies gebouwd werd door Astrium. De lancering werd in januari uitbesteed aan Arianespace.

ESTCube-1 is de eerste satelliet van het Oost-Europese land Estland. Deze 1,3 kilogram zware CubeSat werd ontwikkeld en gebouwd door studenten van de Universiteit van Tartu, met hulp van het Finnish Meteorological Institute. Hij zal een tien meter lange tether inzetten om elektrostatische voortbeweging door plasma te tonen. Dit zou kunnen leiden tot elektrostatische zonnezeilen die gebruikt zouden kunnen worden voor brandstofloze interplanetaire reizen.

Over Vega

Terwijl satellieten steeds dankzij technologische ontwikkelingen steeds kleiner worden, neemt de vraag naar zulke kleine satellieten ook steeds verder toe. Met in het bijzonder de vraag naar satellieten voor wetenschappelijke- en aardobservatiemissies. Als betaalbaar antwoord op de Europese wensen en als poging de Europese concurrentiepositie tegenover de rest van de wereld te verstevigen, ontwikkelde Europa het Vega-lanceersysteem.

Vega maakt het mogelijk om ladingen met een maximumgewicht van 1,5 ton in een baan om de aarde te brengen op hoogtes van 300 tot 1500 kilometer. Vega heeft een lengte van 30 meter en een diameter van 3 meter. De raket bevat drie trappen met vaste brandstof (P80, Zefiro-23 en Zefiro-9) en een trap met vloeibare brandstof (AVUM: Atittude and Vernier Upper Module). In tegenstelling tot kleinere lanceersystemen kan Vega ook meerdere ladingen tegelijk in een baan om de aarde brengen.

Het VERTA-programma bestaat uit vijf missies die de flexibiliteit van het lanceersysteem moeten demonstreren om het voertuig op die manier te introduceren aan de commerciële ruimtevaart. Zeven lidstaten van ESA (Italië, Frankrijk, Spanje, België, Nederland, Zwitserland en Zweden) dragen bij aan het Vega-programma. De belangrijkste industriële aannemer is ELV SpA, dat voor 70 procent in handen is van Avio SpA. De overige 30 procent is eigendom van de Italiaanse ruimteorganisatie ASI.

De 'toekomstige passagierslijst' van Vega bestaat momenteel uit de Kazachstaanse DZZ-HR-satelliet (2014), het Intermediate eXperimental Vehicle (2014), de LISA Pathfinder-missie die de technologie van de toekomstige Laser Interferometer Space Antenna moet demonstreren (2015) en de Aeolus-satelliet die de windprofielen van de aarde in kaart moet brengen (2015).

Meer informatie over Vega is te vinden op de volgende website: http://www.esa.int/Our_Activities/Launchers/Launch_vehicles/Vega