Europa ontdekt de maan opnieuw met SMART-1

Het begon allemaal in september 2003, toen een Ariane 5 draagraket vanaf de Europese lanceerbasis in Kourou, Frans Guyana, werd afgeschoten om ESA’s maanverkenner SMART-1 in een baan rond de aarde te brengen. SMART-1 is een kleine, onbemande satelliet van 366 kilo die ongeveer in een kubus van één meter breed past (behalve de veertien meter lange zonnepanelen, die bij de lancering nog niet waren uitgevouwen).

Eenmaal in een elliptische baan rond de aarde bracht de uiterst innovatieve, elektrisch aangedreven ionenmotor SMART-1 in een spiraalbeweging steeds verder van de aarde. Na een lange reis van veertien maanden werd de sonde uiteindelijk ingevangen door de zwaartekracht van de maan.

Lijnrecht gemeten is de afstand tussen de aarde en de maan 385.000 kilometer. De spiraalvormige baan die SMART-1 volgde, was echter honderd miljoen kilometer lang. Daarvoor had de opmerkelijk efficiënte motor niet meer dan zestig liter brandstof nodig! De satelliet werd in november 2004 ingevangen door de maan en begon in maart 2005 aan zijn wetenschappelijke missie in een elliptische baan rond de polen. ESA’s SMART-1 is op dit moment de enige sonde rond de maan. Hij baant de weg voor de vloot internationale orbiters die vanaf 2007 naar de maan wordt gestuurd.

Binnenkort wordt de missie afgesloten. In de nacht van zaterdag 2 op zondag 3 september kan door een krachtige telescoop misschien iets bijzonders worden waargenomen op de maan. Zoals de meeste eerdere maansondes eindigt ook SMART-1 zijn reis en verkenning van de maan met een nogal onzachte landing. Vermoedelijk slaat hij 's ochtends om 7:41 uur Nederlandse tijd in op het maanoppervlak in een gebied dat bekend staat als 'Lake of Excellence', midden in het zuidelijke deel van de zichtbare maanschijf - of vijf uur eerder, als hij onderweg een onbekende bergtop tegenkomt.

De missie loopt ten einde

Nadat zestien maanden lang wetenschappelijke gegevens zijn verzameld vanuit een elliptische baan rond de polen (op een afstand tussen driehonderd en drieduizend kilometer van het maanoppervlak), is de missie nu bijna voorbij. SMART-1 is inmiddels zover gedaald dat de periluna (dichtst bij de maan gelegen punt van de omloopbaan) zich op minder dan driehonderd kilometer van het maanoppervlak bevindt. De sonde gaat bepaalde delen van de maan nog van dichtbij onderzoeken voordat hij 'beheerst' landt. Dat wil zeggen, op de door de vluchtleiding bepaalde tijd en plaats. Met de landing komt de missie definitief ten einde.

'SMART-1 slaat in met een relatief lage snelheid (twee kilometer per seconde of 7200 kilometer per uur) en vormt een kleine krater van drie tot tien meter in diameter,' zegt Bernard Foing, projectwetenschapper van SMART-1. 'Dat is niet groter dan de inslagkrater die een meteoriet van één kilo zou veroorzaken op een oppervlak dat al bezaaid is met littekens van natuurlijke inslagen'.

ESA's vluchtleidingscentrum ESOC (European Space Operations Centre), in Darmstadt bij Frankfurt, volgt de laatste momenten van de sonde op de voet.

Met grote grondtelescopen worden vóór en tijdens de inslag waarnemingen gedaan, met als doel het:

• Onderzoeken van de natuurkundige verschijnselen (opgeworpen materiaal, massa, dynamiek en energie van de inslag)
• Analyseren van de chemische samenstelling van het oppervlak aan de hand van de specifieke straling van het opgeworpen materiaal ('spectra')
• Ondersteunen van technologische evaluatie: inzicht krijgen in wat er met het ruimtevaartuig gebeurt tijdens de inslag, met het oog op een betere voorbereiding van toekomstige inslagexperimenten (bijvoorbeeld satellieten voor het onderscheppen van meteorieten die onze planeet bedreigen)

Media-informatie op 3 september, grote persconferentie op 4 september

Mediavertegenwoordigers kunnen op 3 september 's ochtends vroeg bij ESOC de historische gebeurtenis van de inslag live meemaken en bij deskundigen en wetenschappers terecht voor interviews, of op maandag 4 september de persconferentie over de eerste resultaten van de inslag bijwonen. Hiertoe dient het bijgevoegde registratieformulier uiterlijk op donderdag 31 augustus ingevuld per fax te worden toegestuurd aan ESOC's Communication Office.

Zie voor meer informatie het volledige persbericht in het Engels of kijk op: http://www.esa.int/SPECIALS/SMART-1/index.html voor de laatste stand van zaken.