Giotto’s korte ontmoeting met de komeet van Halley
Twintig jaar geleden, in de nacht van 13 op 14 maart 1986, had ESA’s komeetverkenner Giotto een korte ontmoeting met Halley. Het was ESA’s eerste verre ruimtemissie. Een ambitieuze, internationale poging om de raadselen van deze mysterieuze komeet te ontrafelen.
Giotto begon zijn avontuurlijke reis op 2 juli 1985, toen hij gelanceerd werd door een Ariane 1-raket (vlucht V14). Na drie keer rond de aarde te zijn gedraaid, zette hij koers naar zijn eindbestemming. Acht maanden later en bijna 150 miljoen kilometer verderop seinden de instrumenten op 12 maart 1986, op een afstand van 7,8 miljoen kilometer van de komeet, voor het eerst gegevens door over waterstofionen afkomstig van Halley.
Giotto's ontmoette Halley een dag later, toen hij door de boeggolf van de zonnewind vloog (het gebied waar een schokfront ontstaat doordat de snelheid van de supersonische zonnedeeltjes daalt tot onder de snelheid van het geluid). Toen Giotto het dichtste gedeelte van de coma van stof binnenging, begon de camera het helderste voorwerp binnen zijn gezichtsveld (de kern) te volgen.
Toen de eerste vage beelden en gegevens binenkwamen in het Europese vluchtleidingscentrum in Darmstadt, Duitsland, stegen de verwachtingen. Tien proefteams bogen zich over de laatste informatie en deden hun uiterste best om een eerste analyse te geven.
De eerste van twaalfduizend inslagen van stofdeeltjes werd 122 minuten voor de dichtste ontmoeting geregistreerd. Terwijl hij steeds dichterbij de komeet kwam, bleef Giotto beelden doorzenden. Op een afstand van ongeveer tweeduizend kilometer liep het aantal inslagen van stofdeeltjes plotseling sterk op omdat de sonde door een stroom materiaal afkomstig van de kern vloog.
Giotto's snelheid bedroeg op dat moment 68 kilometer per seconde ten opzichte van Halley. Op 7,6 seconden voordat hij Halley het dichtst was genaderd, begon Giotto snel rond zijn as te draaien als gevolg van de inslag van een ‘groot’ stofdeeltje (één gram). Het contact met de aarde viel tijdelijk weg en daarmee ook alle beelden. Tv-publiek en de bezorgde teamleden in het vluchtleidingscentrum vreesden het ergste. Maar tot ieders verbazing kwam er af en toe toch weer informatie door. Giotto was nog in de lucht.
In de 32 minuten die volgden, zorgden de stuwraketten van de robuuste sonde voor stabilisatie en volledig herstel van het contact. Inmiddels was Giotto op amper 596 kilometer langs de kern gevlogen en weer op weg naar de interplanetaire ruimte.
Het opmerkelijk veerkrachtige ruimtevaartuig zond vervolgens nog 24 uur lang wetenschappelijke gegevens door. De laatste stofinslag werd 49 minuten na de dichtste benadering gemeten. De historische ontmoeting eindigde op 15 maart met de afsluiting van Giotto's experimenten.
Voor meer informatie:
Gerhard Schwehm, ESA Rosetta Project Scientist
E-mail: gerhard.schwehm @ esa.int
