Nederlandse ruimtetechnologie zoekt water in het heelal
Het Nederlandse meetinstrument HIFI gaat water in de verste uithoeken van het heelal in kaart brengen. Dat doet het aan boord van ESA's ruimtetelescoop Herschel, die in de tweede helft van volgend jaar gelanceerd wordt. HIFI wordt op 11 september in Space Expo in Noordwijk gepresenteerd aan de media.
Het Heterodyne Instrument for the Far Infrared (HIFI) werd ontwikkeld onder leiding van het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut SRON. Het is één van de drie wetenschappelijke instrumenten op Herschel die straling gaat analyseren uit het heelal met een golflengte tussen infrarood en radiostraling in. Deze straling is alleen vanuit de ruimte goed te bestuderen. HIFI is het eerste instrument is dat dit daadwerkelijk gaat doen. Daarom zijn de verwachtingen van de internationale astronomische gemeenschap hooggespannen.
Moleculen
HIFI zal ons vooral veel leren over de aanwezigheid van moleculen in het heelal. Een voor HIFI zichtbaar molecuul is water. Veel astronomen zien de aanwezigheid van water als een belangrijke voorwaarde voor het ontstaan van leven in het heelal. Ook gaat onderzoek met HIFI astronomen wereldwijd veel informatie opleveren over het ontstaan van sterren en planeten.
Tot de lancering van Herschel volgt nog een traject van samenbouw met de satelliet. Eenmaal in elkaar wordt hij getest, getest en nog eens getest. Dat gebeurt onder andere op de triltafel en in de Large Space Simulator van ESTEC, waar Herschel en HIFI blootgesteld worden aan het geweld dat bij lancering optreedt en aan de omstandigheden in de ruimte.
ALMA
De technologie van HIFI heeft ook al zijn weg gevonden naar aardse telescopen. De 66 telescopen van het ALMA-project die de European Southern Observatory bouwt op de Atacama hoogvlakte in Chili worden uitgerust met door SRON ontwikkelde detectoren die afgeleid zijn van de HIFI-technologie.
De ontwikkeling van HIFI heeft meer dan vijftien jaar geduurd. Het is het meest complexe en ook meest kostbaarste ruimtevaartproject dat ooit onder Nederlandse leiding is uitgevoerd. De kosten, rond de tweehonderd miljoen euro, zijn gedurende de ontwikkeltijd bijeengebracht door 23 instituten uit elf verschillende landen die aan de bouw van HIFI hebben meegewerkt. Nederland heeft ongeveer zestig miljoen euro bijgedragen, ter beschikking gesteld vanuit de budgetten van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Nederlandse partners in de ontwikkeling van HIFI zijn de TU-Delft, het ingenieursbedrijf MECON en TNO.
Voor de media
Op 11 september presenteert SRON vanaf 14:00 uur in Space Expo in Noordwijk het ruimte-instrument HIFI. Vertegenwoordigers van de media zijn hierbij van harte welkom na aanmelding bij SRON-voorlichter Jasper Wamsteker (Email: j.a.wamsteker@sron.nl; Tel.: 030-2538593).
