Ongewoon ozongat vormt zich boven het Noordpoolgebied
Wetenschappers die data gebruiken van de Copernicus-satelliet Sentinel-5P hebben een sterke vermindering van ozonconcentraties boven het Noordpoolgebied gesignaleerd. Ongewoonlijke atmosferische omstandigheden, waaronder vriestemperaturen in de stratosfeer, hebben geleid tot dalende ozonniveaus – waardoor een ‘klein gat’ in de ozonlaag is ontstaan.
De ozonlaag is een natuurlijke, beschermende laag bestaande uit gas in de stratosfeer die het leven op aarde beschermt voor de schadelijke ultraviolette straling van de zon.
Het ‘ozongat’ is het gat boven Antarctica, welke ieder jaar in de herfst wordt gevormd.
De afgelopen weken hebben wetenschappers van het Duitse luchtvaartcentrum (DLR) een ongewoon sterke ozonaantasting boven het Noordelijk poolgebied opgemerkt. Aan de hand van data van het Tropomi-instrument aan boord van de Copernicus-satelliet Sentinel-5P, hebben zij de vorming van dit Arctische ozongat in de atmosfeer kunnen opmerken.
Access the video
In het verleden zijn van tijd tot tijd kleine ozongaten geobserveerd boven de Noordpool, maar de aantasting boven de Noordpool is dit jaar veel groter in vergelijking met voorgaande jaren.
Diego Loyola, van het Duitse luchtvaartcentrum, zegt, “Het ozongat boven de Noordpool welke dit jaar is opgemerkt heeft een maximaal bereik van minder dan 1 miljoen vierkante kilometer. Dit is een klein oppervlak in vergelijking met het Antarctische gat, wat een omvang kan bereiken van 20 tot 25 miljoen vierkante kilometer en circa 3 tot 4 maanden kan aanhouden.”
Alhoewel beide polen het verlies van ozon gedurende de winter doorstaan, is de aantasting van de ozonlaag in het Noordpoolgebied doorgaans aanzienlijk minder dan op Antarctica. Het ozongat wordt beïnvloed door extreem koude temperaturen (lager dan -80°C), zonlicht, windvelden en stoffen zoals chloorfluorkoolwaterstoffen (CFW’s).
Arctische temperaturen dalen doorgaans niet zo sterk als op Antarctica. Dit jaar vangen krachtige winden op de Noordpool koude lucht op, wat bekend staat als de ‘polaire vortex’ – een cirkelende draaikolk van stratosferische winden.
Aan het einde van de poolwinter, veroorzaakte het eerste zonlicht boven de Noordpool deze ongewoon sterke ozonaantasting – resulterend in dit vormende gat. Echter, de grootte is nog steeds klein in vergelijking met wat normaliter kan worden geobserveerd in de zuidelijke hemisfeer.
Diego vervolgt, “Sinds 14 maart zijn de ozonkolommen boven het Arctische gebied gedaald tot wat als een normaal ‘ozongatniveau’ wordt beschouwd, namelijk minder dan 220 Dobson eenheden. Wij verwachten dat het gat midden april 2020 weer zal sluiten.”
Claus Zehner, ESA’s Copernicus Sentinel-5P missiemanager, voegt toe, “Sinds 1995 wordt het Tropomi-instrument ingezet voor ozonmetingen vanuit de ruimte. Gedurende deze jaren zijn we nog nooit getuige geweest van een ozongatvorming van deze omvang boven het Noordpoolgebied.”
In de Scientific Assessment of Ozone Depletion uit 2018 wordt door data aangetoond dat de ozonlaag in delen van de stratosfeer vanaf 2000 tegen een percentage van 1-3% per decennium is hersteld. Bij deze verwachte snelheden zal het noordelijk halfrond en de ozon op de middelste breedtegraad naar verwachting rond 2030 herstellen, gevolgd door het zuidelijk halfrond rond 2050 en poolgebieden tegen 2060.
Het Tropomi-instrument aan boord van de Copernicus-satelliet Sentinel-5P meet dagelijks wereldwijd een aantal spoorgassen, waaronder aerosolen- en wolkeneigenschappen. Gezien het belang van de observatie van de luchtkwaliteit en de wereldwijde ozonverdeling, zullen de aankomende Copernicus-missies Sentinel-4 en Sentinel-5 de belangrijkste luchtkwaliteitspoorgassen, de stratosferische ozon en aerosolen observeren. Als onderdeel van het Copernicus-programma van de EU, zullen de missies informatie over luchtkwaliteit, zonnestraling en klimaat verstrekken.
