Start-up ESA BIC is 'meest innovatie bedrijf van Nederland'
De door ESA BIC gesteunde start-up Lens Research & Development heeft de Shell LiveWire Rising Star gewonnen. Daardoor mag het bedrijf zich nu het meest innovatieve bedrijf van Nederland noemen.
Lens Research & Development won de prijs voor de ontwikkeling van een nieuw soort zonnesensor, die niet alleen goedkoop in productie, maar ook erg duurzaam is. Johan Leijtens, de knappe kop achter de zonnesensor, liet zich daarbij inspireren door techniek uit de ruimtevaart.
Hoewel de nieuwe sensor ontwikkeld is om gebruikt te worden in geconcentreerde zonne-energiesystemen (de zogenoemde concentrated solar power systems of CSP-systemen) kunnen de technologie en zijn productiemethode ook een kostenbesparing opleveren voor de ruimtevaartindustrie.
Zonnesensoren verklaard
De zonnesensoren die Lens Research & Development ontwikkelde zijn gebaseerd op satelliettechnologie. Satellieten gebruiken dergelijke sensoren tijdens het navigeren en om de zonnepanelen zo te richten dat ze het optimale rendement behalen.
Een satelliet die in een lage baan om de aarde zweeft, ziet doorgaans 15 keer per dag de zon opkomen en ondergaan. Door het verschil in 'dag' en 'nacht' schommelt de temperatuur waar de kunstmaan aan wordt blootgesteld van -40 tot +80 graden Celsius. Speciale technologie moet de zonnesensoren beschermen tegen die temperatuurwisselingen.
Het beste van twee werelden
Met jarenlange ervaring bij onderzoeksinstelling TNO - waar hij onderzoek deed naar het gebruik van zonnesensoren in satellieten - zag Leijtens ook toepassingen voor de technologie in CSP-systemen op aarde. Dergelijke systemen gebruiken lenzen of gekromde spiegels om zonlicht naar een kleine verzameling zonnecellen te sturen.
Omdat zonnesensoren die in de ruimtevaart gebruikt worden duur zijn, zijn ze niet geschikt om gebruikt te worden in geconcentreerde zonne-energiesystemen. Ook sensoren die al op aarde gebruikt worden zijn niet geschikt, omdat ze door de temperatuurwisselingen te snel slijten.
Door ruimtetechnologie te combineren met een automatische productielijn, ontwikkelde Leijtens met zijn Lens Research & Development een tussenvariant. Deze nieuwe sensor combineert het beste van twee werelden: hij is goedkoop te maken, maar houdt het toch lang vol.
“Dankzij de hulp van ESA's Business Incubation Centre in Noordwijk en ESA's ingenieurs én toegang tot nabijgelegen laboratoria konden we onze zonnesensor relatief snel ontwikkelen”, legt Leijtens uit. “Met dank aan ruimtevaarttechnologie en het gebruik van geautomatiseerde productietechnieken hebben we een nieuw type zonnesensor gemaakt die betrouwbaarder en goedkoper is dan andere sensoren op de markt.”
Voor de ruimtevaart
De zonnesensor van Lens Research & Development meet 4 bij 4 centimeter, is 2,5 centimeter groot en weegt 40 gram. Naast de gewone sensor heeft het bedrijf van Leijtens een nog kleinere variant op zijn sensor bedacht, die gebruikt moet kunnen worden in de ruimtevaart. Deze sensor is ook 4 bij 4 centimeter, maar is slechts 1 centimeter hoog en weegt met 22 gram bijna de helft van zijn 'aardse broer'.
“Onze zonnesensor is nu bijna goedgekeurd voor toepassing in de ruimtevaart en blijkt een goede oplossing voor satellieten te zijn”, aldus Leijtens. “We hebben inmiddels al een contract afgesloten met Luxspace, waarin we afspreken dat de sensoren gebruikt gaan worden op de eerste Esail-satelliet.”
Lens Research & Development spreekt daarnaast met ESA over de ontwikkeling van een nieuwe versie die hogere temperatuurschommelingen het hoofd moet kunnen bieden. “Dit is een goed voorbeeld van een manier waarop de ruimtevaart kan bijdragen aan betere producten”, aldus Niels Eldering van ESA's Technology Transfer Programma. “In dit geval wordt een spin-off van de ruimtevaart gebruikt voor een toepassing op aarde en vindt die toepassing daarna zijn weg weer naar de ruimte. Zo is de cirkel weer rond.”
De LiveWire Rising Star is een innovatieprijs van Shell LiveWIRE en de Kamer van Koophandel.
