Telegeneeskunde via satelliet - op de goede weg

Op maandag vond in het European Space Research Institute (ESRIN) een eendaags Road Map Symposium plaats om verslag te doen van het werk sinds de laatste bijeenkomst een jaar geleden en om de verdere werkzaamheden uit te stippelen. De bijeenkomst werd bijgewoond door vertegenwoordigers van de Wereldgezondheidsorganisatie, het bedrijfsleven, en artsen en beheerders die een directe rol spelen binnen de gezondheidszorg. Deze samenstelling is conform ESA’s beleid om eindgebruikers en belanghebbenden van meet af aan bij haar projecten te betrekken. Zoals Claudio Mastracci, speciaal adviseur van ESA’s algemeen directeur, het tijdens het Symposium uitdrukte: "ESA bevindt zich in de luistermodus".

Het belang dat ESA hecht aan de betrokkenheid van eindgebruikers blijkt ook uit de samenstelling van de werkgroep, want bijna alle leden zijn rechtstreeks actief binnen de gezondheidszorg. Samen zijn ze nu een jaar bezig om de basis te leggen voor een door ESA op te zetten programma telegeneeskunde via satelliet. Er vonden besprekingen plaats tussen deelnemers en leden van de werkgroep, die rapporteerden over de acht gebieden van telegeneeskunde die worden overwogen, te weten:

• Interconnectiviteit voor de gezondheidszorg
• Diensten voor burgers
• Thuiszorg
• Mobiliteit
• Tijdige waarschuwing bij gevaar voor de gezondheid wegens omgevingsfactoren
• Cursussen e-gezondheid
• Visie op e-gezondheid en telegeneeskunde via satelliet

Telegeneeskunde in de praktijk

In diverse landen zijn telegeneeskundeprojecten al in uitvoering. Tijdens de bijeenkomst werd een demonstratie gegeven van twee door ESA gefinancierde proefprojecten die profiteren van satellietcommunicatie. Een daarvan was een Canadees project voor thuiszorgbezoek op afstand. Met behulp van TV en draadloze apparatuur voor gezondheidsbewaking kunnen zusters vanaf hun werk of zelfs vanuit huis de gezondheid van hun patiënten controleren.

Tot nu toe is gebleken dat op deze manier 16 tot 20 patiënten per dag kunnen worden bezocht, in plaats van de gebruikelijke zes tot acht. Er zijn ook financiële voordelen, want de zuster maakt geen reiskosten en heeft minder papierwerk dankzij de elektronische gegevensverzending van patiënt naar verpleegster.

De patiënten hebben er ook baat bij, vooral degenen die in afgelegen gebieden wonen, aangezien zij voor de zorg niet langer de deur uit hoeven. Dankzij de betere bewaking wordt nu ook minder vaak doorverwezen naar het ziekenhuis.

De andere demonstratie betrof een volledig uitgeruste ambulance voor noodgevallen. Dit proefproject, met de naam NESA (Next-generation Emergency Satellite Assistance), gaat zeer binnenkort van start in het Italiaanse Vincenza. Met deze apparatuur kan het ambulancepersoneel vanaf de plaats van het ongeval per satelliet gegevens oversturen naar een centraal medisch centrum, inclusief röntgenopnames.

Aan de hand van die gegevens kan het centrum een eerste diagnose stellen om de informatie vervolgens door te sturen naar het voor de betrokken patiënt meest aangewezen medisch centrum Daarmee wordt tijd gewonnen - van levensbelang in noodsituaties - want nu gaat de ambulance direct naar het juiste medische centrum, dat bovendien al voorbereid is op de komst van de patiënt.

Voortgang en hindernissen

Telegeneeskunde is een gebied waar de technologie verder is dan de mogelijkheid of de wil om er gebruik van te maken. Het beoogde doel is een algemene telegeneeskundedienst die alle burgers, waar zij zich ook bevinden, verzekert van de best mogelijke behandeling.

Satellietcommunicatie heeft veel te bieden, want in afgelegen gebieden, in noodsituaties, in vliegtuigen en op schepen is deze vorm van communicatie de beste, zo niet de enige mogelijkheid voor realtime gegevensverzending. Verder kan telegeneeskunde helpen de digitale kloof te overbruggen door overal ter wereld toegang tot degelijke medische diensten en opleidingen voor artsen en personeel in de gezondheidszorg te bieden, met als uiteindelijk resultaat een voor iedereen gelijke dienstverlening.

Voor het zover is zal er evenwel een aantal hindernissen moeten worden genomen op juridisch, financieel, sociaal, technisch en veiligheidsgebied. Voordat invoering van een systeem voor heel Europa mogelijk is, moet ervoor worden gezorgd dat de in de diverse landen gebruikte systemen onderling compatibel zijn. Tenslotte moet vooral de politieke wil aanwezig zijn om die hindernissen weg te nemen.

Momenteel legt de werkgroep, mede op basis van de tijdens het symposium naar voren gebrachte meningen, de laatste hand aan haar rapport teneinde volgend jaar aan de Raad van ESA een ESA-programma geneeskunde via satelliet voor te leggen.