Wetenschappelijk en educatief succes voor ambitieuze missie DELTA

‘Missie DELTA naar het internationale ruimtestation ISS had een verschrikkelijk ambitieus programma’, aldus wetenschappelijk missiemanager Marc Heppener van ESA. ‘We zijn buitengewoon tevreden met de wetenschappelijke resultaten en de uitstraling die de missie had naar de schoolgaande en studerende jeugd. Missie DELTA was opnieuw een bewijs dat je voor sommige activiteiten in de ruimte ook mensen daarboven nodig hebt.’

Plasmalampen

Dankzij het DELTA-experiment ARGES boekt Philips grote vooruitgang in de ontwikkeling van een nieuwe generatie plasmalampen. Door de invloed van zwaartekracht zijn de lampen op aarde instabiel; ze flikkeren. Reden voor de TU Eindhoven om ze in de ruimte te testen. Het onderzoek in de Europese Microgravity Science Glovebox (MSG) leidde tot verrassende conclusies, aldus Gerrit Kroesen van de TU: ‘We hebben geconstateerd dat de instabiliteit uitsluitend wordt veroorzaakt door convectiekrachten. In de ruimte heb je die niet en kun je het gasmengsel in de lamp dus ongestoord bestuderen. Met de resultaten kunnen we de komende jaren verder om de lamp tot een groot succes te maken. Als hij eenmaal op de markt is, besparen we zoveel energie dat alle ontwikkelingskosten in één dag zijn terugverdiend.’

Eén van de meest geslaagde experimenten, vindt Heppener, is het oogonderzoek OLP. Hiervoor deed Kuipers een serie metingen met het ‘Eye Tracking Device’, dat in staat is oogbewegingen rond drie assen waar te nemen. Volgens projectleider Jelte Bos van TNO-Human Factors in Soesterberg moet de wetenschappelijke literatuur worden aangepast. Want uit de eerste gegevens blijkt dat niet alleen het vestibulaire systeem in het binnenoor, maar ook het visueel systeem de zwaartekracht als referentie gebruikt.

Biologische experimenten

Van de vijf biologische experimenten verliep alleen de internationale proef ICE-first succesvol, een proef met honderdduizenden wormpjes van het type C. Elegans. De resultaten van de overige vier (ACTIN, Kappa, Tubul en Flow) waren om verschillende technische redenen van onvoldoende wetenschappelijke kwaliteit. Een onafhankelijke onderzoekscommissie bestudeert nog waar het precies mis ging. Zodra dit onderzoek is afgerond, komt de commissie met aanbevelingen voor de verbetering van hardware en procedures. Elk van de vier experimenten wordt opnieuw uitgevoerd in de ruimte, ofwel aan boord van een sondeerraket, of tijdens een nieuwe bemande ruimtemissie.

Naast een grote hoeveelheid wetenschappelijke experimenten, deed Kuipers aan boord van de Russische Sojoez-capsule en het internationale ruimtestation ook een aantal educatieve projecten. Zo voltooide hij onder andere het door studenten ontwikkelde experiment BuG-NRG, dat een bacteriële brandstofcel testte. In tegenstelling tot de verwachting van de studenten was de efficiency van de ‘biologische batterij’ in de ruimte minder hoog dan op aarde.

Hoofdrol

Scholieren van tien tot veertien jaar konden zelf aan Missie DELTA deelnemen door tegelijk met Kuipers raketsla te kweken. De proef was met ruim zeventigduizend jonge onderzoekers in Nederland (15 procent van alle schoolgaande jeugd in deze leeftijd) en nog eens zoveel kinderen in Duitsland, Moskou en de Nederlandse Antillen, een doorslaand succes, aldus coördinator Jack van Loon. Hetzelfde wordt verwacht van de educatieve dvd over de gevolgen van gewichtloosheid voor het menselijk lichaam. Kuipers heeft een hoofdrol in de film die in februari verschijnt in twaalf talen, waaronder het Grieks, de taal van ESA’s jongste lid. De dvd wordt aangeboden aan scholen in alle ESA-lidstaten.

DELTA

Missie DELTA naar het internationale ruimtestation ISS vond plaats van 19 tot 30 april 2004. De missie werd mogelijk gemaakt door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het ministerie van Economische Zaken. De coördinatie van het wetenschappelijk programma was in handen van het Nationaal Instituut voor Ruimteonderzoek SRON.