Bambi, Dagobert, Simba en Ariel 15 dagen in de ruimte
Nog tot 16 juni draait ESA’s vloeistoffenlaboratorium FluidPac 2 rond de aarde. Het labo, bedoeld voor onderzoek van vloeistoffen in gewichtloze toestand, werd gebouwd door een Belgisch productontwikkelingsbedrijf en heeft ook Belgische experimenten aan boord.
FluidPac ging op 31 mei de ruimte in aan boord van het onbemande ruimtetuig Foton M2, dat gelanceerd werd vanaf de historische kosmodroom Bajkonoer in Kazachstan. "Dit was de eerste Foton-lancering vanaf Bajkonoer. Alle vorige lanceringen gebeurden vanaf de kosmodroom Plesetsk in het noorden van Rusland", aldus Antonio Verga, ESA-projectmanager voor Foton-missies.
Foton M2 draait in een lage baan om de aarde en heeft een voornamelijk Europese wetenschappelijke lading aan boord. Hij blijft 16 dagen in de ruimte om daarna een landing uit te voeren nabij de grens tussen Rusland en Kazachstan bij het Russische Orenburg. In totaal zijn er 39 experimenten aan boord in domeinen als vloeistoffenfysica, biologie, onderzoek van meteorieten, metingen van straling en exobiologie. In 2007 vindt nog een nieuwe Foton-missie, Foton M3, plaats.
Experimenten
Bijzonder voor ons land is het complexe vloeistoffenlabo FluidPac 2, gebouwd voor experimenteel onderzoek van vloeistoffen in gewichtloze toestand door het productontwikkelingsbedrijf Verhaert in Kruibeke nabij Antwerpen in opdracht van ESA en met ondersteuning van het Federaal Wetenschapsbeleid.
De experimenten die met FluidPac worden uitgevoerd kregen Disney-achtige namen: Bambi, Dagobert, Simba en Ariel. Het zijn in feite letterwoorden die de experimenten omschrijven. FluidPac 2 werd al een half uur na de lancering aangezet en het eerste experiment Simba ging anderhalf uur later van start.
Waarom is het eigenlijk zo belangrijk vloeistoffen in de ruimte te bestuderen? "Omdat er in de ruimte geen zwaartekracht is, is het moeilijk om de vloeistoffen te manipuleren en zelfs om een vlak vloeistofoppervlak te krijgen", zegt Sven Wuyts, projectmanager van FluidPac 2 bij Verhaert. "Het labo is voorzien van lenzen, spiegels en camera’s, die toelaten om de experimenten vanuit drie verschillende hoeken te observeren."
Controlecentrum
Uiteraard worden FluidPac 2 en zijn experimenten tijdens de ruimtemissie gevolgd door een team van Verhaert en ingenieurs en onderzoekers van ESA. Dat gebeurt vanaf een controlecentrum op de basis Esrange in Kiruna, Zweden. Ze hebben per dag vier tot vijf keer gedurende enkele minuten contact met FluidPac. Ze ontvangen dan informatie van de experimenten en kunnen nieuwe opdrachten doorgeven.
"De informatie die we ontvangen, zoals opgemeten temperatuursmetingen gebruiken we om nieuwe instellingen te definiëren voor bijvoorbeeld de opwarming en afkoeling van vloeistoffen. Die nieuwe opdrachten worden bij het volgende contact naar boven gestuurd", verklaart Sven Wuyts.
Tweede vluchtmodel
FluidPac ging voor het eerst de ruimte in zes jaar geleden in september 1999 aan boord van Foton 12. In 2002 liep het mis toen het vluchtmodel bij de tweede missie vernietigd werd toen de Russische lanceerraket explodeerde.
Om een tweede model vluchtwaardig te maken werd een upgrade uitgevoerd met aangepaste elektronica en software, plaatsing van nieuwe experimenten in het labo en nieuwe instrumenten om trillingen te meten die het onderzoek zouden kunnen beïnvloeden. Hiervoor werkte Verhaert samen met internationale partners uit onder andere Italië en Zwitserland.
Nieuwe inzichten
FluidPac 2 wordt deze keer gebruikt door Belgische (experimenten Bambi en Simba), Italiaanse (Ariel) en Duitse (Dagobert) wetenschappers en bouwt verder op de kennis die bij de eerste FluidPac-missie is opgedaan.
Na de terugkeer van Foton M2 op de aarde worden alle experimenten terug opgehaald en de waarnemingsgegevens aan de wetenschappers bezorgd. De onderzoekers zullen ze analyseren, conclusies trekken en zo meer inzicht in het gedrag van vloeistoffen krijgen.
De nieuwe inzichten kunnen later gebruikt worden in verschillende vakgebieden: van het maken van ideale kristallen voor onderdelen van snellere computers tot het beter koelen van zonnepanelen op onder meer het International Space Station (ISS).
onder meer naar info van Verhaert
Meer informatie
Meer achtergrond over het Foton-programma en de huidige Foton M2-missie is via de links rechts te vinden. Over de bijdrage van Verhaert kan men contacteren:
Frank Preud’homme
Business Unit Manager Space Instruments
Verhaert
tel: 03/250.14.14
fax: 03/253.14.64
frank.preudhomme@verhaert.com
