België aan boord van Columbus met Solspec
Met het experiment Solspec zijn de ingenieurs en de onderzoekers van het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) van de partij aan boord van het labo Columbus, dat aan het internationaal ruimtestation ISS moet worden vastgemaakt.
De Europese laboratoriummodule Columbus moet eind dit jaar worden gekoppeld aan het internationaal ruimtstation ISS. Solspec is één van drie instrumenten van het observatorium Solar dat zal geplaatst worden aan de buitenkant van Columbus.
Solar bestaat uit de Zwitserse radiometer SOVIM, de Duitse spectrometer SolACES en een verbeterde versie van de Belgisch-Franse spectrograaf Solspec (een afkorting voor Solar Spectrum). Solspec is het resultaat van een lange en vruchtbare samenwerking tussen de aeronomische dienst van CNRS van Verrières-le-Buisson in Frankrijk en het BIRA.
Lange samenwerking
Sinds de jaren '80 werken de Belgische en Franse onderzoekers nauw samen bij de spectrale analyse van de bestanddelen van de atmosfeer, wanneer het zonlicht erdoor passeert. De waarnemingen gaan van het ultraviolet tot het infrarood.
De nieuwste versie is ontworpen om een nog groter deel van het zonnespectrum waar te nemen, van 160-180 nanometer tot 3,5 micrometer, tot zichtbaar licht. Het instrument kon worden ontwikkeld dankzij financiering binnen het kader van het programma Prodex.
De optica werd verbeterd door het Microgravity Research Center (MRC) van de ULB en het bedrijf Lambda-X in Nijvel, dat er een spinoff van is. Het BIRA is zowel betrokken bij de ontwikkeling van het instrument, als bij de waarnemingen en de interpretatie van de waarnemingsgegevens.
De invloed van de zon op de atmosfeer
De ultraviolette zonnestraling is de belangrijkste energiebron voor onze atmosfeer. Met Solspec kan men de verdeling van de zonne-enerie bepalen in functie van de golflengte en de variaties ervan gedurende een zonnecyclus, die elf jaar duurt. Uiteindelijk wil men het verband vaststellen tussen de variatie in de zonne-energie en de veranderingen die plaatsvinden in de atmosfeer van de aarde.
De onderzoekers van het BIRA zijn niet aan hun proefstuk toe. Het nieuwe instrument past in een lange traditie van bemande ruimtevluchten met een Belgische inbreng.
In de lente van 1992 vond de eerste ATLAS-missie plaats (Atmospheric Laboratory for Applications & Science) met instrumenten in het laadruim van de spaceshuttle Atlantis, waarvan er verschillende van het BIRA afkomstig waren. Aan bood van de Atlantis bevond zich toen ook de eerste Belgische ruimtevaarder Dirk Frimout.
Toen al was er een Solspec-instrument aan boord. Dat zou ook het geval zijn bij de missies ATLAS 2 en ATLAS 3 en bij het automatische ESA-ruimteplatform Eureca.
Een belangrijke rol voor het B.USOC
Om de wetenschappelijke en technologische instrumenten in een baan om de aarde en in het bijzonder aan boord van het ISS goed en in real time te laten functioneren, heeft het BIRA de ondersteuning van het Belgian User Support & Operation Centre (B.USOC), van waaruit onderzoekers hun experimenten kunnen opvolgen en besturen.
Het B.USOC bevindt zich binnen het BIRA in de context van de valorisatie en exploitatie van de onderzoeksactiviteiten van het instituut. Het B.USOC ondersteunt ook experimenten van andere wetenschappelijke instituten en universitaire labo's.
Het gaat hierbij in het bijzonder om het Koninklijk Meteorologisch Instituut (voor metingen van de zonneconstante), de Koninklijke Sterrenwacht van België (waarnemingen van de zon), de Katholieke Universiteit Leuven (materiaalonderzoek in microzwaartekracht) esciences des matériaux en microgravité) en de Université Libre de Bruxelles (vloeistoffenfysica en life sciences).
Picard vult waarnemingen aan
Het B.USOC zal ook dienst doen bij het project Picard, in het kader van een samenwerking tussen Frankrijk en België samen met de Franse ruimtevaartorganisatie Centre National d’Etudes Spatiales (CNES).
Picard (genoemd naar een Franse astronoom uit de 17de eeuw) is een microsatelliet van de familie Myriade, die zal waarnemen hoe de zon en de zonnestraling veranderen.
Picard zal gelanceerd worden in 2009 en moet minstens twee jaar operationeel zijn. De waarnemingen van Picard zullen vergeleken worden met de spectrale metingen van Solspec, in het kader van de samenwerking BIRA-CNRS.
De invloed van de zon op de atmosfeer: het BIRA beschikt over enorme ervaring om de wisselwerking tussen deze twee essentiële elementen voor het leven op onze planeet te onderzoeken.
