België mobiliseert voor Internationaal Jaar van de Sterrenkunde
Onlangs werd in het Planetarium op de Heizel in Brussel het startschot gegeven voor de Belgische manifestaties in het kader van het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde. Er staan minstens 200 activiteiten op het programma.
Op 16 januari gaf ons land, met Minister van Wetenschapsbeleid Sabine Laruelle, het startschot voor de activiteiten die het voor het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde (in het Engels International Year of Astronomy of IYA organiseert.
In heel het land zullen wetenschappelijke centra, onderzoeksinstituten, sterrenkundige verenigingen en amateursterrenkundigen in de weer zijn voor sterrenkundige activiteiten, waarnemingen met verrekijkers en telescopen, conferenties en wedstrijden.
Om de 400ste verjaardag te herdenken van de eerste waarnemingen van Galilei met een sterrenkijker worden in België ongeveer 400 uren georganiseerd, waarbij een blik op de meer nabije en verder van ons afgelegen ruimte wordt geworpen. Dat gebeurt overigens niet alleen in ons land. 135 andere landen op de aarde brengen onder auspiciën van de Verenigde Naties en de UNESCO een hommage aan het genie van Galilei.
De bedoeling van het IYA is de burgers van onze planeet de plaats van de aarde in het oneindig grote heelal te helpen (her)ontdekken en verwondering op te wekken voor de ontdekking van nieuwe verschijnselen.
De sterrenkunde wordt wel eens beschouwd als de oudste wetenschap van de mensheid en staat tijdens het IYA 2009 samen met de eruit voortgekomen astrofysica, kosmologie en ruimtevaart centraal. Al in de prehistorie werd de mens geïntrigeerd en geïnspireerd door de hemel. Nog altijd wekt het heelal onze nieuwsgierigheid op en stimuleert het ons om te weten te komen wat er zich achter de horizon bevindt. En er blijven nog veel vragen over onze oorsprong en de evolutie van het heelal.
België en het IYA 2009
België zit op de eerste rij om deze vragen te helpen beantwoorden. Zo heeft Europa via het European Southern Observatory (ESO) - waarvan ons land lid is - in Paranal in Chili de Very Large Telescope Interferometer (VLTI) in gebruik. Het bedrijf AMOS in Luik leverde daarvoor bijvoorbeeld de vier kleine mobiele hulptelescopen.
Wat er in België allemaal te doen is tijdens het IYA 2009 is terug te vinden op
Bijzonder zijn onder meer de sterrenkijkdagen op 30 en 31 januari, de nacht van de duisternis op 28 maart (om het fenomeen van de lichtvervuiling in de aandacht te brengen), de 100 uur sterrenkunde op verschillende waarnemingsplaatsen van 2 tot 5 april en op 24 en 25 juli de nacht van de sterren met bijzondere aandacht op de 40 jaar die sinds de eerste passen van een mens op de maan zijn verlopen.
Astronomen en astrofysica met faam zullen ook een hele reeks uiteenzettingen geven. In maart staat daarbij de vrouwelijke astronoom centraal. En uiteraard krijgt ook de zes maanden durende ruimtemissie van Frank De Winne aan boord van het internationaal ruimtestation ISS veel aandacht.
Speciale aandacht voor jongeren
Voor België is het IYA 2009 ook een goede gelegenheid om de activiteiten van het Federaal Wetenschapsbeleid in de schijnwerpers te plaatsen, in het bijzonder die van de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) met zijn Planetarium op de Heizel.
Minister Laruelle benadrukt dat de astronomen hun passie voor de hemel willen overdragen en ziet het IYA als een ideale gelegenheid om jongeren in contact te brengen met avant-gardewetenschap en technologie met als doel 'de traditie van uitmuntendheid van de Belgische onderzoekers verder te zetten.'
Laruelle stelde de Galileoscoop voor, een actuele replica van de de kijker van Galileo, ontworpen door beroepsastronomen, ingenieurs op het vlak van optica en pedagogen. Deze telescoop zal onder de vorm van een goedkope kit met een oplage van duizend exemplaren voor de jonge Belgen beschikbaar zijn. Scholen, instituten en verenigingen van astronomen kunnen er gratis verkrijgen, het grote publiek kan er voor amper 10 € één kopen in het Planetarium van de Koninklijke Sterrenwacht van België op de Heizel.
Minister Laruelle heeft bij de lancering van het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde eveneens de dotatie voor het Planetarium met 300.000 € verhoogd. Met het extra geld kan het met zes numerieke projectoren gemoderniseerd worden, zodat de pedagogische voorstellingen voor scholen en het grote publiek in de toekomst alleen nog maar beter kunnen worden.
Achtergrond
Het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde werd in 2003 uitgeroepen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Het is een initiatief van de Internationale Astronomische Unie (IAU) en UNESCO. De VN-resolutie is ingediend door Italië, het vaderland van Galileo Galilei.
IYA 2009 moet een wereldwijde viering worden van de sterrenkunde en haar bijdrage aan de samenleving en de cultuur, met als hoogtepunt de 400ste verjaardag van het eerste gebruik van een sterrenkundige telescoop in het jaar 1609 door Galileo Galilei.
Deze stap ontketende in 1609 een wetenschappelijke revolutie die ons wereldbeeld diepgaand veranderd heeft. Vierhonderd jaar later onderzoeken moderne telescopen - zowel op de aarde als in de ruimte - 24 uur per dag het heelal in op alle mogelijke golflengtes.
'Het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde 2009 geeft aan alle landen de kans om deel uit te maken van deze wetenschappelijke en technologische revolutie die volop aan de gang is', aldus de IAU.
Met dit sterrenkundejaar willen de initiatiefnemers de vreedzame internationale samenwerking in het licht stellen - de zoektocht naar de oorsprong van leven in het heelal en naar ons gezamenlijk verleden dat maakt dat alle burgers van de planeet aarde verbonden zijn.
De sterrenkunde is trouwens een wetenschap die al duizenden jaren lang over alle grenzen heen tot samenwerking leidt, zowel geografisch en cultureel als naar ras, geslacht en leeftijd, geheel in lijn met de grondbeginselen van het VN-handvest. De sterrenkunde is een klassiek voorbeeld van de manier waarop wetenschap kan bijdragen aan een evenwichtigere en vreedzame samenleving.
IYA 2009 is in de eerste plaats een initiatief voor alle burgers van de 'planeet aarde'. Bedoeling is om iedereen de verwondering van een persoonlijke zoektocht te laten ervaren, het plezier kennis over het heelal, en onze plek daarin, te delen en de verdiensten van wetenschappelijk denken te erkennen. De sterrenkunde is immers een onuitputtelijke bron van inspiratie voor de mens.
De IAU is een internationale sterrenkundige organisatie die ongeveer 10.000 professionele sterrenkundigen verenigt van over de hele wereld. Haar missie is het promoten en beschermen van de wetenschap sterrenkunde, in al haar aspecten, door middel van intense internationale samenwerking.
De IAU is onder meer het internationaal erkende orgaan om benamingen en definities toe te kennen aan hemellichamen en de kenmerken van hun oppervlak. Opgericht in 1919, is de IAU de grootste professionele organisatie voor de sterrenkundigen.
Meer informatie
International Year of Astronomy 2009
(algemene website):
Internationaal Jaar van de Sterrenkunde 2009
(België):
Internationale Astronomische Unie (IAU):
