Belgisch instrument op Columbus bestudeert al twee jaar de zonnestraling

SOLSPEC meet al ruim twee jaar lang het spectrum van de zonnestraling. Het behoort tot SOLAR, een Europees pakket van drie instrumenten aan de buitenkant van Columbus.

Het instrument is het resultaat van een lange en succesvolle Belgisch-Franse samenwerking tussen het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA) en het Franse Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS). Beide zijn gespecialiseerd in de atmosfeer van de aarde en onderzoeken onze naaste omgeving in de ruimte.

Ongehinderd door de atmosfeer

SOLSPEC begeleidt het ISS in een fantastisch ruimteavontuur

Het Amerikaanse ruimteveer Atlantis, dat afgelopen mei zijn (waarschijnlijk) laatste ruimtevlucht heeft uitgevoerd, bracht SOLAR met SOLSPEC samen met Columbus op 7 februari 2008 in een baan om de aarde. Na het vasthechten van Columbus aan het internationaal ruimtestation ISS installeerden twee astronauten op 15 februari 2008 SOLAR op het extern platform van Columbus.

Op 5 april 2010 was het twee jaar geleden dat SOLSPEC de eerste zonnemetingen kon uitvoeren, verkregen buiten de atmosfeer van onze planeet. Daardoor worden de metingen niet gehinderd door absorptie- en verspreidingsfenomenen in de atmosfeer en dat maakt ze precies zo belangrijk. Die verschijnselen zijn het gevolg van de interactie tussen de zonnestraling (van ultraviolette tot infrarode straling) en bepaalde moleculen in relatie met bepaalde golflengtes, zoals O₂, O₃, H₂O, CO2, CH₄,…

Cruciale informatie

Dankzij deze metingen krijgen we cruciale informatie op het vlak van de zonnefysica, begrijpen we beter de chemische en fysische verschijnselen in de atmosfeer en kunnen we modellen van de zogenaamde stralingsbalans valideren. De stralingsbalans telt de inkomende en uitgaande straling van de aarde bij elkaar op. Op langere termijn is die in evenwicht, omdat onze planeet anders voortdurend zou opwarmen of afkoelen. Maar op kortere termijn is de stralingsenergie heel ongelijk over de aarde verdeeld.

SOLAR en in het bijzonder SOLSPEC zijn het resultaat van verschillende verbeteringen van een baanbrekend instrument dat al sinds 1983 vanaf de Amerikaanse spaceshuttle metingen uitvoerde van het volledige zonnespectrum (ultraviolet-zichtbaar licht en infrarood). Dankzij het instrument op het ISS is de continuïteit van de waarnemingen alvast verzekerd. Aan de modernisering van het instrument werkten ook de Belgische bedrijven Lambda-X (Nijvel) en Pedeo Techniek (Oudenaarde) mee.

Zeer tevreden

Zo heeft het BIRA met zijn uitgebreide ervaring op het vlak van precisiemechanica voor de ruimtevaart geïnvesteerd in de nieuwe mechanische configuratie, die nodig was voor de integratie op het ISS. Naast de verbetering van de elektronica werden ook nieuwe hoogwaardige optische systemen aangewend, waarmee het infrarode meetspectrum kon verbreed worden.

De nieuwe versie van SOLSPEC werd nog voor de levering aan ESA geassembleerd, optisch gekarakteriseerd en nauwkeurig gekalibreerd in de laboratoria van het BIRA en de Physikalisch-Technische Bundesanstalt (PTB) in Duitsland.

Bij het BIRA is men zeer tevreden over de goede werking van SOLSPEC. 'Na twee jaar van nominaal functioneren kunnen we zeggen dat SOLSPEC, dat vanuit het B.USOC-controlecentrum in de gebouwen van het BIRA wordt opgevolgd, zijn taak verder zetten en het ISS begeleidt in een fantastisch ruimteavontuur', aldus het BIRA.

Zeker nog tot 2013

SOLSPEC biedt zeldzame mogelijkheden om een lange reeks van metingen te verzamelen vanuit de bevoorrechte waarnemingsplaats, die het ISS toch wel is.

Het instrument zal zeker nog tot in 2013 operationeel kunnen blijven. 'Dat biedt zeldzame mogelijkheden om een lange reeks van metingen te verzamelen vanuit de bevoorrechte waarnemingsplaats, die het ISS toch wel is.'

Begin 2008 begon een nieuwe elf jaar durende cyclus waarin de zon steeds 'actiever' wordt, waarna de zonneactiviteit weer afneemt. Aan dit begin van een nieuwe zonnecyclus presenteren onderzoekers al regelmatig de eerste analyses van SOLSPEC-gegevens op conferenties waar Amerikaanse en Europese deskundigen van de zonnestraling samenkomen.

Nu al is duidelijk dat SOLSPEC een belangrijke bijdrage levert tot een beter begrip van de 'relatie' die de aarde en haar bewoners met hun ster hebben.

Naar informatie van het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA)

Meer informatie

Tim Somers
Belgisch Instituut voor
Ruimte-Aëronomie (BIRA)
Ringlaan 3
1180 Brussel

Tel.: +32 (0)2 373.67.35
tim.somers@aeronomie.be