'Belgische' ATV 5 Georges Lemaître test sensoren voor rendez-vous

Wat doe je als je een ruimteschip een 'lastig' doel wil laten naderen, zoals een stuk ruimteschroot of een capsule met een stukje Marsgrond aan boord?

Met LIRIS, kort voor Laser InfraRed Imaging Sensors, wil ESA het uittesten. LIRIS zal de ruimte ingaan aan boord van haar laatste onbemande ruimtecargo ATV 5 (kort voor Automated Transfer Vehicle) die deze zomer naar het internationaal ruimtestaion ISS vliegt. LIRIS is een eerste stap naar dit soort rendez-vous in de ruimte.

Tijdens toekomstige ruimtemissies zullen infrarode camera's en lidars (het equivalent van radars maar dan met behulp van licht) het doel scannen, terwijl boordcomputers de data verwerken met behulp van nieuwe navigatie- en controlesoftware.

Op een afstand van 30 kilometer van het doel zouden infrarode camera's worden gebruikt alvorens de lidar het vanaf een afstand van 3,5 kilometer tot de koppeling overneemt.

Alle ATV-ruimteschepen hebben het sinds de lancering van het eerste exemplaar in 2008 goed gedaan. Ze hebben allemaal een vlekkeloze koppeling kunnen maken met het internationaal ruimtestation. Ze maakten daarbij op grote afstand van het station gebruik van satellietnavigatie en vlakbij het ISS van optische sensoren, die licht weerkaatsen van reflectoren op het ruimtestation.

De ESA-aannemer Airbus Defence and Space stelde, samen met Sodern en Jena-Optronik, voor om met ATV 5 de nieuwe aanpak voor toekomstige projecten te testen. Het Franse bedrijf Sodern leverde de infrarode camera, het Duitse Jena-Optronik de lidar.

ATV 5 is de laatste van zijn soort die het ruimtestation gaat bevoorraden en de missie is daarom een unieke gelegenheid om LIRIS in de ruimte te testen als vergelijking met de operationele navigatiesensoren. In het onder druk gebrachte laadruim van het ruimteschip zullen recorders de gegevens opslaan, zodat ze later gedownload en geanalyseerd kunnen worden.

De hardware wordt momenteel op ATV 5 geïnstalleerd op Europa's 'ruimtehaven' in Kourou in Frans Guyana.

Belgische onderzoeker geëerd

ATV 5 werd genoemd naar de Belgische onderzoeker Georges Lemaître (1894-1966). ESA zet daarmee de traditie voort haar ruimtecargo's te vernoemen naar Europese wetenschappers en visionairs om te beklemtonen hoe diep de wortels van Europa reiken in wetenschappen, technologie en cultuur. Met ATV 5 wordt een landgenoot geroemd die wel de 'vader' van de Big Bang-theorie wordt genoemd, volgens dewelke het heelal ontstond uit een extreem dichte en hete toestand (singulariteit) en daarop alsmaar bleef uitdijen.

De naam werd voorgesteld door de Belgische delegatie bij ESA en in 2012 goedgekeurd. 'Door ATV 5 te noemen naar Georges Lemaître eren we een Belgische onderzoeker van wereldklasse, die cruciaal is geweest voor onze kennis van de oorsprong van het heelal', aldus directeur-generaal Jean-Jacques Dordain indertijd. De vier vorige ATV-ruimtecargo's werden genoemd naar Jules Verne, Johannes Kepler, Edoardo Amaldi en Albert Einstein.