Belgische CubeSat Oufti 1 in eerste fase van Fly Your Satellite!

Als gevolg van toenemende miniaturisatie hoeven satellieten niet meer zo groot te zijn als een auto of nog groter om in de ruimte te kunnen functioneren. De kleine CubeSats passen in de palm van een hand en wegen niet meer dan een zak suiker.

Ze kunnen vanuit een universiteit of door radioamateurs gevolgd worden en zijn ideaal om bijvoorbeeld ingenieursstudenten vertrouwd te maken met de ontwikkeling, het testen en het uitbaten van een echte satelliet en de bijbehorende grondinfrastructuur.

Aftrap in ESTEC

Eind juni kwamen zes teams van studenten gedurende drie dagen in het Nederlandse Noordwijk bijeen te ESTEC. Hier, in de grootste locatie en het technische hart van ESA, gaven zij en hun begeleiders de aftrap van het nieuwe initiatief Fly Your Satellite!

Gedurende drie dagen gaven ESA-specialisten informatie over de doelstellingen van het programma en de activiteiten die ze tijdens de eerste fase van het programma moeten uitvoeren.

Afgelopen januari kondigde het Education Office van ESA Fly Your Satellite! aan. De editie 2013 van dit programma legt de nadruk op satellietjes die aan een universiteit worden gebouwd en die zich al in een geavanceerde staat van ontwikkeling bevinden.

Elke CubeSat heeft een wetenschappelijke of technologische opdracht. Zo zal het Belgische kunstmaantje Oufti 1 onder meer hoogwaardige zonnecellen testen, terwijl de Spaanse Politech.1 de aarde onder de loep neemt. Een overzicht van de zes satellietjes die voor de eerste fase van het programma zijn gekozen is aan het eind van dit artikel te vinden.

Oufti 1: made in Belgium

Oufti staat voor Orbital Utility For Telecommunication Innovation. Dit satellietje van de universiteit van Luik (Ulg) is voor radioamateurs, waarvan er wereldwijd naar schatting ongeveer 2 miljoen zijn, een uitstekende gelegenheid om gebruik te maken van de meest moderne technieken.

De belangrijkste innovatie bij Oufti 1 is het gebruik van het communicatieprotocol Digital Smart Technologies for Amateur Radio of kortweg D-STAR. Dit systeem voor radioamateurs werd in het begin van deze eeuw ontwikkeld en maakt gebruik van digitale communicatie. Daardoor is de kwaliteit van de ontvangen signalen beter dan bij analoge signalen. 

Verder is er ook een simultane transmissie mogelijk van stemgeluiden en data (zoals gps-gegevens en computerbestanden), een volledige routing over het internet en de mogelijkheid tot wereldwijde roaming. Ook bij rampen of in afgelegen streken kan D-STAR zorgen voor meer efficiënte communicatie. Het protocol werd onder meer gebruikt toen de orkaan Katrina New Orleans teisterde.

Oufti 1 maakt D-STAR via satelliet mogelijk en zorgt op dat vlak voor een wereldprimeur. Nu gaat het nog om een experiment, maar het protocol zal in de toekomst ook worden gebruikt om experimenten in de ruimte te bedienen. Naar verwachting zal Oufti 1 ongeveer één jaar in de ruimte operationeel blijven.

Europa's technologische toekomst

Fly Your Satellite! volgt op het succesvolle pilootprogramma CubeSats for the Vega Maiden Flight met als hoogtepunt de lancering van zeven CubeSats. Ze werden door teams van studenten gebouwd en gingen tijdens de eerste vlucht van ESA's nieuwe lanceerraket Vega in 2012 de ruimte in.

Tijdens de kick-off ontmoeting te ESTEC lag de focus op de coördinatie van de activiteiten tijdens de eerste fase van Fly Your Satellite! zodat de teams de bouw van hun satellietjes kunnen voltooien. De CubeSats zullen uitvoerig getest worden onder het waakzame oog van ESA-specialisten. Zij zullen dan bepalen welke aan de volgende fase van het programma kunnen deelnemen.

Tijdens die tweede fase ondergaan de kunstmaantjes tijdens tests de trillingen die ze ook bij de lancering ervaren, evenals het vacuüm en de extreme temperaturen in de ruimte.

Europa's technologische toekomst in de ruimte verzekeren... Een programma als Fly Tour Satellite! helpt bij de opleiding van gekwalificeerde jonge mensen die uiteindelijk deze mooie doelstelling moeten helpen verwezenlijken. 

Achtergrond

De Fly Your Satellite! workshop vond plaats te ESTEC in Noordwijk in Nederland van 26 tot 28 juni.

Voor de eerste fase van het programma werden zes CubeSats gekozen:

Oufti1 (België) zal het D-STAR digitale communicatieprotocol demonstreren en hoogwaardige zonnecellen testen.

Robusta1B (Frankrijk) zal een methodologie valideren voor de uitvoering van stralingstests voor specifieke transitorcomponenten.

ConSat1 (Canada) zal de straling in de Zuid-Atlantische Anomalie - het gebied waar de binnenste van de Van Allen-stralingsgordels het aardoppervlak het dichtst nadert - onderzoeken en technologische apparatuur testen.

e-st@rII (Italië) test de oriëntatie van een satelliet met het Active-Attitude Determination Control System.

AAUSAT4 (Denemarken) zal een verbeterde versie testen van door studenten gebouwde ontvangers van het Automatic Identification System (AIS).

Politech.1 (Spanje) heeft een door studenten gebouwd communicatiesysteem in de C-band aan boord, een GEODEYE-camera die de aarde voor educatieve doeleinden waarneemt en experimenten die de zonnewind (een stroom geladen deeltjes afkomstig van de zon) onderzoekt.