Close encounter met Mars

Rond dezelfde tijd zal ESA’s missie naar de Rode Planeet, de Mars Express, de helft van zijn traject hebben afgelegd. Het ruimtevaartuigje raast met meer dan 10.800 kilometer per uur door de ruimte en heeft op 1 september meer dan 242 miljoen kilometer afgelegd. Dat is de helft van de in totaal 485 miljoen kilometer van de reis naar Mars. Waarom legt Mars Express zo’n enorme afstand af als Mars nu zo dicht bij de aarde staat? Op het eerste gezicht lijkt het vandaag een beter moment te zijn om een ruimtevaartuig naar Mars te sturen. Maar bij het plannen van een interplanetaire vlucht komt meer kijken dan alleen de kortste afstand.

Planeten hebben hun eigen banen en hun eigen baansnelheden. Om een ruimtevaartuig van de aarde naar een andere planeet te sturen, moet rekening worden gehouden met de vluchtduur en de verplaatsing van de planeet tijdens die lange vluchttijd. Vandaar dat bij een lancering altijd moet worden gemikt op een positie die de planeet pas over enkele maanden zal innemen. Zo ontstaat een langgerekt traject, en niet een vlucht in rechte lijn. Ook Mars Express is op een zodanig tijdstip gelanceerd dat het vaartuigje zich via een boogvormige baan langzaam richting Mars beweegt. Zes maanden na de lancering kruist het dan uiteindelijke de baan van de Rode Planeet.

Kortste afstand en oppositie

Hoewel Mars op 27 augustus 2003 het dichts bij de Aarde staat, zal de daadwerkelijke ‘oppositie’ pas op 28 augustus volgen. Astronomen spreken van een oppositie als de aarde en Mars vanaf de zon gezien op één lijn staan. Op een afstand van exact 55.758.006 kilometer van de Aarde, zal de Rode Planeet stralender zijn dan de planeet Jupiter en alle sterren aan de nachtelijke hemel. Alleen Venus en de maan kunnen nu nog met Mars concurreren. Opvallend is de oranjerode kleur van Mars. Tegen middernacht staat de planeet precies boven de zuidelijke horizon. Met een telescoop zijn ook oppervlaktekenmerken van de planeet te onderscheiden, zoals de poolijskap, donkere vlaktes en zelfs stofwolken.

Professionele astronomen kijken naar nog boeiender zaken uit. Zo probeert men met behulp van Mars Express een antwoord te vinden op de vraag of er ooit water of misschien zelfs leven op Mars is geweest. Mars Express zal vanuit zijn baan om de planeet en aan de hand van observaties en experimenten op Mars zelf het oppervlak, de bodem, de atmosfeer en de ionosfeer van de planeet in kaart brengen.