ESA's vrije val-laboratorium met Frank De Winne aan boord
De Zero-G Airbus A300 die geparkeerd staat op het vliegveld van Bordeaux-Mérignac is in alle opzichten een vliegend laboratorium. Over een week gaat een dozijn wetenschappelijke teams aan boord om er in vrije val experimenten te kunnen uitvoeren.
De wetenschappelijke teams voor 34ste paraboolvluchten-campagne van ESA bereiden zich deze week voor op hun vlucht. Als hun veiligheidstrainingen zijn afgerond, gaan zij vanaf volgende week dinsdag aan boord. Gedurende drie dagen kiest de speciaal daarvoor ingerichte Airbus van de Franse firma Novespace eenmaal per dag het luchtruim. Hoog boven de Golf van Gascogne worden er lange series parabolen mee gevlogen waardoor telkens een korte tijd van gewichtloosheid onstaat.
Telkens 20 seconden gewichtloosheid
Tijdens zo'n parabool (in feite een kogelbaan in vrije val als de piloot tijdelijk het gas voor de motoren nagenoeg volledig terugneemt) verkeert alles wat zich in het vliegtuig bevindt ongeveer 20 seconden in gewichtloosheid. In die periode kunnen allerlei technische, medische of wetenschappelijke experimenten worden uitgevoerd.
Daarna worden de motoren weer op volle kracht gezet, trekt het vliegtuig steil op en begint aan een nieuwe vrije val. In totaal leveren de 31 parabolen die doorgaans gemaakt worden ruim tien minuten op die enigszins lijken op een echte ruimtevlucht.
Goede simulatie van gewichtloosheid
'Paraboolvluchten zijn relatief goedkoop en geven een zeer goede simulatie van de microzwaartekracht die zich tijdens een echte ruimtevlucht voordoet,' zegt Vladimir Pletser, de Belgische ESA-coördinator van de paraboolvluchten.
'Met de vluchten krijgen we een uitstekend inzicht in de experimenten die de ruimte ingaan en kunnen we zelfs nog laatste controles en verbeteringen uitvoeren zes maanden of minder vóór de ruimtevlucht.'
'Door de vrije val en het weer optrekken van het vliegtuig ontstaan variaties in de zwaartekrachtswerking van 0 tot 1,8 g. Door bepaalde manoeuvres uit te voeren, kun je er zelfs de zwaartekracht op andere planeten mee nabootsen. En wat verder heel belangrijk is: als het gaat om studies van het menselijk lichaam, staan de experimentatoren in direct contact met hun proefpersonen. In de ruimte is dat niet altijd mogelijk.'
Frank De Winne
De 34ste paraboolvluchten-campagne heeft een paar bekende astronauten aan boord. De Belgische ESA-astronaut Frank De Winne en zijn medebemanningsleden van de Odissea-missie van afgelopen oktober – Sergej Zaljoin en Joeri Lontsjakov – zijn proefpersonen voor een experiment van de Universiteit van Leuven.
Zij onderzoeken cardiovasculaire respons tijdens gewichtloosheid, een voortzetting van het werk dat De Winne uitvoerde tijdens de acht dagen die hij doorbracht aan boord van het International Space Station (ISS).
André Kuipers
Ook de Nederlandse astronaut André Kuipers gaat mee om zich in gewichtloosheid voor te bereiden op zijn aanstaande ruimtevlucht. Kuipers zal in het voorjaar volgend jaar met een Russische Sojoez-capsule naar het ruimtestation vliegen om daar verschillende wetenschappelijke experimenten uit te voeren.
Drie experimenten die Kuipers volgend voorjaar in de ruimte gaat uitvoeren, zullen tijdens de vluchten worden getest. Kuipers zelf dient bij één van de experimenten als proefpersoon. Het experiment met de naam FOAM, van een groep onderzoekers uit Frankrijk, België en Nederland, moet meer inzicht geven in de natuurkundige eigenschappen van nat schuim.
Dit inzicht kan waardevol zijn bij het omgaan met bepaalde industriële processen waarbij, soms ongewenst, schuim ontstaat. Om de schuimen goed te kunnen beschrijven moet de zwaartekracht uitgeschakeld worden. Tijdens de paraboolvlucht willen de onderzoekers vooral de apparatuur testen die volgend jaar in de ruimte het schuim zal produceren.
