Eerste beelden van Envisat doorgestuurd via Artemis

De Envisat-beelden zijn ontvangen in het centrum voor gegevensverwerking in de ESA-vestiging ESRIN bij Rome. De beelden zijn een dubbel succes voor het Europees ruimtevaartagentschap ESA.

‘Voor Envisat betekent het feit dat Artemis nu on line is om opnamen en wetenschappelijke gegevens van de aarde door te sturen dat er nu meer gegevens kunnen verzameld en doorgestuurd worden en dat eindgebruikers veel sneller hun aardobservatiegegevens ontvangen’, zegt José Achace, directeur Aardobservatie bij ESA.

Recuperatie Artemis

Eerste via Artemis doorgestuurd MERIS-beeld, regio Archangelsk (Rusland)

Voor de Advanced Relay Technology Mission, kortweg Artemis, volgt het doorsturen van de gegevens op de recuperatie van de satelliet, die anderhalf jaar heeft geduurd. Na zijn lancering in juli 2001 was de kunstmaan immers in een veel te lage baan terechtgekomen en hij had niet voldoende conventionele brandstof aan boord om hem in een hogere baan te stuwen.

Maar met behulp van het revolutionaire ionenvoortstuwingssysteem van Artemis, in combinatie met een goed gebruik van zijn chemische motoren, slaagden de ESA-ingenieurs erin de satelliet in zijn geplande geostationaire positie op 21,5 graden oosterlengte te brengen.

‘De recuperatie van Artemis was een echte demonstratie van experimentele technologie’, vertelt Claudio Mastracci, directeur Toegepast Ruimteonderzoek bij ESA. ‘Het verheugd mij dat ESA nu de hele ruimtevaartgemeenschap kan ondersteunen.’

Primeur

‘Artemis moet nieuwe communicatietechnologie uittesten in een baan om de aarde en op dit vlak ook nieuwe diensten aanbieden’, zegt Gotthard Oppenhäuser, manager van de ESA-missie Artemis. 'Via het systeem voor het doorsturen van gegevens kunnen eindgebruikers in real time en in alle veiligheid hun gegevens ontvangen.'

Artemis kan mobiele communicatie over land, navigatiesystemen en systemen voor het doorsturen van gegevens ondersteunen. De satelliet werkt in S-band (2 GHz), Ka-band (26 GHz) en in optische frequenties.

Het doorsturen van gegevens tussen Envisat en Artemis in de Ka-band is een primeur voor Europa. Het is de kwalificatie van nieuwe technologieën en operationele procedures en een demonstratie van complexe software zowel op de grond als in de ruimte.

Nieuwe mogelijkheden

Eenmaal de link tussen de satellieten is getest zal Envisat ongeveer de helft van de gegevens die hij met zijn sensoren verzamelt via Artemis onmiddellijk doorsturen naar het centrum voor gegevensverwerking van Envisat te ESRIN. Dat zal vanaf de maand mei gebeuren.

Gegevens van diverse instrumenten zullen nog altijd worden doorgestuurd naar het grondstation en het centrum voor gegevensverwerking in Kiruna, Zweden. Maar Artemis biedt belangrijke nieuwe mogelijkheden voor het gegevensnetwerk van Envisat.

Het grondstation van Kiruna 'ziet' Envisat tijdens zijn 100 minuten durende baan om de aarde slechts telkens gedurende ongeveer 10 minuten en dat gedurende 10 banen per dag. Maar omdat Artemis in een baan rond de aarde draait boven Envisat kan hij in contact met Envisat staan gedurende bijna al zijn 14 dagelijkse banen om de aarde en dat gedurende langere perioden.

Betere diensten

Omdat Envisat nu een groot deel van zijn gegevens via Artemis naar ESRIN zal doorsturen, wordt het wat minder druk in Kiruna en kan de tijd die het duurt om de informatie van Envisat te verwerken gereduceerd worden tot minder dan drie uur na de ontvangst van de gegevens.

Door Artemis te gebruiken kan ESA ook de hoeveelheid gegevens van Envisat overal ter wereld verhogen, in het bijzonder in het geval van de ASAR-radar (Advanced Synthetic Aperture Radar), en de efficiëntie van het grondsegment vergroten. Artemis kan ook inspringen wanneer er een probleem zou zijn met de computers aan boord van Envisat.

'Artemis is een grote hulp voor ons en zorgt ervoor dat we betere diensten kunnen aanbieden aan eindgebruikers van Envisat', zegt Henri Laur, Envisat-manager bij ESA. 'Artemis zorgt ervoor dat de gegevens van Envisat sneller geleverd en verwerkt kunnen worden.'

Envisat een jaar in de ruimte

Eerste ASAR-opname (Tanzania), doorgestuurd via Artemis

Het eerste ASAR-beeld via Artemis toont een gebied van 414 x 393 kilometer boven het zuidwesten van Tanzania. Het eerste door Artemis doorgestuurde beeld van de Medium Resolution Imaging Spectrometer (MERIS) toont de kustlijn van de Witte Zee in het Noorden van Rusland met de stad Archangelsk in het zuidwesten.

Envisat is iets langer dan een jaar in een baan om de aarde. Hij werd gelanceerd op 28 februari 2002 vanuit Europa's ruimtehaven in Kourou, Frans Guyana. Envisat is de grootste en krachtigste aardobservatiesatelliet ooit. Zijn 10 sensoren leveren een blik op de oceanen, het land, de atmosfeer en de ijskappen van de aarde.

Het optisch systeem voor het doorsturen van gegevens tussen Artemis en de Franse aardobservatiesatelliet Spot 4 zal vanaf april worden gebruikt. In 2005 zal de Europese ruimtecargo Automatic Transfer Vehicle (ATV) beginnen met het regelmatig doorsturen van gegevens en in 2006 (nog te bevestigen) zal Columbus, het Europees element voor het International Space Station, gedurende bijna vijf uur per dag gegevens via Artemis doorsturen.