Europees controlecentrum voor satellieten ESOC 35 jaar jong
Een gelukkige verjaardag! Uit het ESA-kind, dat op 8 september 1967 in een bescheiden huis aan de rand van Darmstadt in Duitsland het levenslicht zag, ontwikkelde zich het drukste controlecentrum voor satellieten in Europa, dat zelfs ambitieuze deep space missies in de oneindigheid van het universum niet schuwt.
In het European Space Operations Centre (ESOC) houden 700 medewerkers de goede werking en de baan van de Europese satellieten en sondes in de gaten. ESOC is daarbij ook verantwoordelijk voor de noodzakelijke grondstations en het communicatienetwerk en er worden ook toekomstige programma’s voorbereid. ESOC neemt een oppervlakte van 40.000 vierkante meter in en heeft wereldwijd aanzien verworven. Tot nu toe stond ESOC in voor het volgen van meer dan 50 ESA-satellieten en gaf het ondersteuning voor meer dan 40 satellietprojecten voor andere organisaties in de hele wereld.
De lange ervaring van het centrum en de brede waaier aan diensten hebben inderdaad veel externe klanten overtuigd. Alle missies worden ontwikkeld en uitgevoerd in nauwe samenwerking met de Europese industrie, die ervoor heeft gezorgd dat de Europese controlesystemen een belangrijke plaats hebben veroverd op de wereldmarkt. ESOC speelt ook een hoofdrol bij de steeds nauwere samenwerking tussen de nationale ruimtevaartagentschappen in Europa.
Envisat en Meteosat Second Generation
In 2002 was ESOC verantwoordelijk voor twee belangrijke satellieten op het vlak van aardobservatie: Envisat en Meteosat Second Generation 1 (MSG 1) . Envisat houdt de gezondheidstoestand van onze planeet in de gaten. Deze satelliet werd gelanceerd op 1 maart 2002 met een Ariane 5-raket vanaf Europa’s ruimtehaven Kourou in Frans Guyana. De tien experimenten aan boord bekijken onze planeet met nog nooit eerder geziene details en dat zowel overdag als ’s nachts en onder alle mogelijke weersomstandigheden.
MSG 1 werd eveneens met een Ariane 5 vanuit Kourou met succes gelanceerd in de nacht van 28 op 29 augustus 2002. Dit is de eerste van een nieuwe reeks meteorologische satellieten. Hij wordt vanuit ESOC gevolgd tot hij aan Eumetsat, de Europese organisatie voor de uitbating van weersatellieten, wordt overhandigd.
Ook wetenschappelijke satellieten
Maar vanuit ESOC worden ook wetenschappelijke satellieten gevolgd. Op 17 oktober staat de lancering op het programma van Integral, de volgende satelliet die vanuit ESOC wordt ‘begeleid’. Integral wordt gelanceerd vanaf de kosmodroom Bajkonoer in Kazachstan. En dat is nog niet alles. In januari 2003 vertrekt de sonde Rosetta voor een rendez-vous met de komeet Wirtanen in 2012. En ESOC zal ook Smart 1 en Mars Express opvolgen, de eerste Europese missies naar de maan en Mars.
Sinds 1968 speelt de procedure waarbij ESOC een satelliet of sonde na de lancering volgt zich meermaals per jaar af. En toch is dit geen routine geworden. Steeds gaat het om een opwindende gebeurtenis. Het controlecentrum kreeg zijn vuurdoop met de lancering van de satelliet ESRO 2 en volgde sindsdien tientallen ruimtetuigen, waaronder enkele heel bijzondere. De technologie heeft zich daarbij steeds verder ontwikkeld. Toen de ESA-sonde Giotto in 1986 de komeet Halley voorbijvloog moest men nog beroep doen op het NASA-netwerk voor deep space missies. Voor de komende interplanetaire missies van ESA heeft de Europese ruimtevaartorganisatie de beschikking over een eigen antenne in Australië. Met een diameter van 35 meter is het een van de grootste stations in de wereld voor dergelijke opdrachten. De komende ESA-missies Rosetta, Mars Express en Smart 1 zijn de eerste ‘klanten’ voor dit meesterwerk van techniek.
Mens blijft belangrijk
Voor de vaste verbindingen met de kunstmanen en sondes werd een wereldwijd netwerk van grondstations opgebouwd, dat als een spinnenweb over de aardbol is verspreid. Dit systeem heet ESTRACK. In het midden van het web bevindt zich het rekencomplex van ESOC. Daar komen alle gegevens uit het net binnen en daar worden ze ook verwerkt. Via het netwerk van grondstations worden er ook opdrachten naar actieve satellieten gestuurd.
ESOC houdt zich ook niet alleen bezig met het opvolgen van missies die aan de gang zijn. Het werk aan een bepaald project begint al verschillende jaren voor de lancering. Er zijn baananalyses nodig, berekeningen van de baanparameters, evenals de nodige gegevens in verband met de vluchtdynamica van een ruimtetuig. Met computermodellen wordt een en ander gesimuleerd, tot alles goed werkt en foutloos is. Pas dan kan een nieuwe missie van start gaan.
Hoewel de techniek zich in 35 jaar tijd met enorme snelheid heeft ontwikkeld blijft bij dit alles één factor van het grootste belang: de mens. Zonder de inzet van de mensen die in Darmstadt en elders werken zou ESOC geen succesverhaal zijn geworden.
