Hoe kunnen we het lot van de dinosaurussen vermijden?

Als een grote komeet of planetoïde met de aarde zou botsen, dan zou het resultaat apocalyptisch zijn. Gelukkig is de kans op een dergelijke gebeurtenis uiterst klein. Het meest recente beangstigende verhaal dat de pers haalde was dat van planetoïde 2002NT7, die vermoedelijk een diameter van enkele kilometers heeft. Volgens de eerste gegevens zou 2002NT7 op 1 februari 2019 met een snelheid van 28 kilometer per uur tegen de aarde aanbotsen. Sommige kranten voorspelden een wereldwijde verwoesting en zelfs het einde van de wereld.

Maar gelukkig voor de mensen die in 2019 nog op onze planeet rondlopen blijkt nu de kans dat dit zal gebeuren verwaarloosbaar klein te zijn. Eerste schattingen gaven een kans van 1 op 100.000. Maar ondertussen hebben onderzoekers meer tijd gehad deze 'nieuwe' pas in juli ontdekte planetoïde en zijn baan te bestuderen. De kans op een botsing met de aarde blijkt nu nog aanzienlijk kleiner te zijn.

Planetoïden en kometen die de aarde in hun baan dicht kunnen naderen worden ook Near Earth Objects (NEO) genoemd. Wanneer ze kleiner zijn dan 50 meter, dan branden ze op bij hun doortocht in de atmosfeer van de aarde. Naar schatting komen per jaar ongeveer 50.000 fragmenten van NEO's als meteorieten op de aarde terecht. De meeste zijn te klein om enige schade aan te richten.

Vroeg of laat is het raak

Gelukkig neemt de kans dat een NEO met de aarde botst af met zijn grootte. Want een NEO met een diameter van 300 meter zou een hele natie van de kaart kunnen vegen als hij op land zou terechtkomen. De schade zou nog groter zijn bij een val in een oceaan. Dan zouden enorme vloedgolven ontstaan, bekend als tsoenami's, die veel kuststeden zouden kunnen vernietigen.

Volgens astronomen botst een NEO met een diameter van ongeveer 50 meter om de 100 tot 300 jaar met de aarde en elke paar honderdduizend jaar een NEO met een diameter van 1 kilometer. Om de honderd miljoen jaar vindt een zeer grote inslag plaats, die het bestaan van alle grote levende wezens op het land zou kunnen bedreigen. Momenteel zijn 600 NEO's met afmetingen van meer dan 1 kilometer bekend en waarschijnlijk zijn er nog eens half zoveel die nog gevonden moeten worden.

Maar hoewel we de kansrekening aan onze kant hebben blijft het een vaststaand feit dat de aarde vroeg of laat terug getroffen wordt door een grote NEO, net zoals de NEO die waarschijnlijk 65 miljoen jaar geleden een einde maakte aan het bestaan van de dinosaurussen.

De NEO's en ESA

Wat doet ESA hieraan? ESA ondersteunt al een aantal jaren verschillende activiteiten waarbij NEO's worden gevolgd en onderzocht. Vanuit het standpunt van ESA gaat het hier om activiteiten die de landsgrenzen overstijgen en die als een dienstverlening aan de internationale gemeenschap worden beschouwd. De ESA-vestiging ESRIN buiten Rome in Italië is ook de thuishaven van de Spaceguard Central Node. Dit is een wetenschappelijke privé-organisatie zonder winstgevend doel die het onderzoek naar NEO's in de hele wereld wil ondersteunen en coördineren.

ESA heeft nu een nieuw project opgestart om vanuit de industriële en academische wereld de beste ideeën te verzamelen over hoe de aarde tegen NEO's kan beschermd worden en, in het bijzonder, over hoe we meer over deze objecten kunnen leren. De schade die een NEO kan aanrichten hangt af van de snelheid waarmee hij de aarde raakt, zijn afmetingen en zijn samenstelling. Hoe meer we er dus over weten, hoe gemakkelijker het zal zijn te bepalen welke NEO's mogelijk gevaarlijk zijn en welke maatregelen men het best kan nemen.

In juni kwam een groep NEO-deskundigen bijeen om de zes beste voorstellen uit te kiezen. Andrés Gálvez was daarbij een van de ESA-vertegenwoordigers. 'De zes winnende voorstellen werden gekozen omdat ze zouden helpen essentiële vragen te beantwoorden over de dreiging van NEO's', zegt hij. 'Hoeveel NEO's zijn er? Hoe groot zijn ze en wat is hun massa? Gaat het om compacte hemellichamen of een samenraapsel van los puin? Deze informatie en nog andere gegevens zijn nodig alvorens we verdere procedures kunnen ontwikkelen.'

Zes voorstellen

De zes winnende voorstellen zijn:

Don Quijote

Een ruimtetuig met als naam Hidalgo zou met hoge snelheid tegen een doelplanetoïde aanbotsen. Een ander, Sancho, zou dan van op veilige afstand waarnemen wat er tijdens en na de inslag gebeurt met de bedoeling om informatie te bekomen over de inwendige samenstelling van de NEO. Het zou ook een test zijn van een mogelijke toekomstige technieken zoals bijvoorbeeld het wijzigen van de baan van een planetoïde om te vermijden dat hij op de aarde zou botsen.

Earthguard 1

Een ruimtetuig met zonnezeilen of met elektrische voortstuwing zou in een baan om de zon worden gebracht om NEO's vanuit een beter gezichtspunt waar te nemen.

Ishtar

Hierbij zou de inwendige structuur van een NEO worden bestudeerd en het gevaar ingeschat met radartomografie, een nieuwe techniek waarbij met behulp van radar opnamen van het inwendige van een vast lichaam worden gemaakt.

Simone

Een ware vloot van goedkope kleine sondes zouden een aantal NEO's voorbijvliegen of er een rendez-vous mee hebben om hun aantal te bepalen en uit eerste hand informatie over deze hemellichamen te bekomen.

Euneos

Een sonde zou vanuit het binnenste deel van het zonnestelsel trachten de meest gevaarlijke NEO's te vinden. Die zijn vaak zeer moeilijk vanop de aarde waar te nemen omdat ze vaak overdag aan de hemel of dicht bij de horizon terug te vinden zijn.

Waarneming van NEO's vanuit de ruimte

Dit is een observatorium in de ruimte dat via remote sensing (waarneming van op afstand) de fysische kenmerken van NEO's onderzoekt, zoals hun afmetingen, samenstelling en kenmerken van hun oppervlak. ESA zet verdere stap Andrea Carusi is voorzitter van de Spaceguard Foundation. 'Het is zeer belangrijk dat ESA als een van de grootste ruimtevaartagentschappen, die bovendien al stevig het onderzoek van NEO's ondersteunt, besloten heeft een verdere stap in deze richting te zetten', meent hij.

Gefinancierd door het General Studies Programme van ESA worden de zes voorstellen nu onderzocht. Volgend jaar zal ESA beslissen of een of meer van de voorgestelde projecten kan worden uitgevoerd en verder ontwikkeld kan worden.

Opmerking:

Planetoïde of asteroïde?

De Engelse term voor planetoïde is asteroid, wat eigenlijk sterachtige betekent. Ook in het Nederlands worden planetoïden wel eens als asteroïden aangeduid. In het geval van de steenklompen die rond de zon draaien is de term planetoïde of planeetachtige dus juister. Want planetoïden stralen zelf geen licht uit, zoals sterren dat wel doen, en zijn alleen maar zichtbaar doordat ze het licht van de zon weerkaatsen.

Meer informatie:

ESA Media Relations Service
Tel : +33(0)1.53.69.7155
Fax: +33(0)1.53.69.7690

(naar ESA PR 60-2002)