Hubble kijkt diep in de tijd
Een historische opname gemaakt door de Hubble-ruimtetelescoop toont een stukje van de hemel met zo’n 10.000 sterrenstelsels, waaronder stelsels die misschien al ‘slechts’ 300 miljoen jaar na de Big Bang ontstaan zijn.
Het gaat om de ‘diepste’ blik op het zichtbare heelal ooit. Het zogenaamde Hubble Ultra Deep Field (HUDF) toont de eerste sterrenstelsels die ontstonden na de ‘donkere tijden’, de periode kort na de Big Bang toen de eerste sterren het koude, donkere heelal terug opwarmden. Het nieuwe beeld levert nooit eerder geziene inzichten in wat voor soort objecten het heelal lang geleden opwarmden.
Historisch
De historische opname bestaat eigenlijk uit twee aparate beelden die zijn gemaakt door Hubble's Advanced Camera for Surveys (ACS) en de Near Infrared Camera and Multi-object Spectrometer (NICMOS).
Elk van de opnamen toont een aantal sterrenstelsels die niet met telescopen op de aarde gezien kunnen worden. Ze waren ook niet te zien op eerdere soortgelijke opnamen van de Hubble-ruimtetelescoop, de zogenaamde Hubble Deep Fields (HDF), gemaakt in 1995 en 1998.
10.000 galaxieën
Het HUDF-veld bevat naar schatting 10.000 sterrenstelsels in een stukje van de hemel dat slechts zo groot is als een tiende van de diameter van een volle maan. Het bevindt zich in het sterrenbeeld Fornax (Oven), juist onder het sterrenbeeld Orion.
Naast een rijke oogst aan klassieke spiraalvormige en elliptische sterrenstelsels is een ware zoo van ietwat excentrieke sterrenstelsels te zien. Sommige zien eruit als een tandenstoker, andere lijken eerder op een armband. Een aantal stelsels lijken in interactie met elkaar te zijn.
Chaotische periode
Hun vreemde vormen zijn een heel eind af van de majestueuze spiraalvormige en elliptische sterrenstelsels die we vandaag waarnemen. Ze zijn getuigen van een meer chaotische periode van het universum waarin pas een begin werd gemaakt met orde en structuur.
De combinatie van ACS- en NICMOS-opnamen zal worden gebruikt om op zoek te gaan naar sterrenstelsels die al bestonden amper 400 tot 800 miljoen jaar na de Big Bang (hiermee komt een zogenaamde roodverschuiving tussen 7 en 12 overeen) en misschien zullen zelfs stelsels gevonden worden die al 300 miljoen jaar na het begin van het heelal bestonden.
De gegevens zullen door astronomen over de hele wereld gebruikt worden om te begrijpen of het heelal er in dit vroege stadium hetzelfde uitzag als tussen één en twee miljard jaar na de Big Bang.
Steeds verder
Met de ACS kunnen sterrenstelsels gezien worden die twee tot vier keer lichtzwakker zijn dan de galaxieën die Hubble eerder kon waarnemen. NICMOS kan zelfs nog verder kijken en onthult de verste sterrenstelsels die ooit gezien werden.
ACS onthulde sterrenstelsels die al 800 miljoen jaar na de Big Bang bestonden, NICMOS heeft er opgemerkt die er allicht al 400 miljoen jaar na de geboorte van de kosmos waren.
De nieuwe gegevens zullen waarschijnlijk leiden tot tientallen publicaties door astronomen. Ze zullen tot nieuwe inzichten leiden op het vlak van de geboorte en evolutie van sterrenstelsels. Het wordt wachten op de nieuwe James Webb Space Telescope die ESA in 2011 samen met NASA lanceert om een nog diepere blik op het heelal te krijgen.
