Koninklijke Sterrenwacht houdt de zon in de gaten
De Koninklijke Sterrenwacht van België(KSB) maakt onder meer gebruik van waarnemingen van het zonneobservatorium SOHO en het is ook nauw betrokken bij de satelliet Proba 2. Dankzij zijn ervaring is de KSB nu ook het enige Europees instituut dat de gegevens van het Solar Dynamics Observatory rechtstreeks vanuit de Verenigde Staten ontvangt en in Europa verdeelt.
Het Solar Dynamics Observatory (SDO) is een satelliet van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. De meer dan drie ton zware SDO werd op 11 februari gelanceerd vanaf Cape Canaveral in Florida en bereikte ondertussen zijn definitieve baan op een afstand van 36.000 kilometer van de aarde. Deze satelliet zal met ongekende details bestuderen wat er op de zon gebeurt en wat de invloed is van onze meest nabije ster op de aarde. Dat gebeurt onder meer door het bestuderen van de atmosfeer van de zon in verschillende golflengten tegelijk.
SDO zal de zon ononderbroken waarnemen en zelfs veranderingen op onze ster ter grootte van 700 kilometer kunnen zien', zegt Véronique Delouille van de Koninklijke Sterrenwacht van België. Dit is te vergelijken met het ontwaren van een muntstuk van één euro vanaf een afstand van vijf kilometer...
De activiteit van de zon varieert enorm gedurende een cyclus die elf jaar duurt. Gegevens van de nieuwe ruimtesonde zullen wetenschappers in staat stellen om veranderingen in het magnetisch veld van de zon nog beter te begrijpen. Dit magneetveld spuwt af en toe stormen van geladen deeltjes uit. Dat kan technologie op aarde verstoren en is potentieel gevaarlijk voor astronauten in de ruimte.
De aarde draait op een afstand van ongeveer 150 miljoen kilometer rond de zon. Naar kosmische maatstaven is dat niet een bijzonder grote afstand. Maar toch werd het pas sinds het begin van het ruimtevaarttijdperk in 1957 mogelijk om de zon behoorlijk te bestuderen.
De ons beschermende atmosfeer rond de aarde maakt het wetenschappers namelijk moeilijk om ongehinderd waarnemingen van de zonneatmosfeer te verrichten. 'De zonneatmosfeer is veel warmer dan het zonneoppervlak en SDO zal ons helpen te begrijpen hoe de atmosfeer van onze ster verhit wordt', aldus Jean-François Hochedez van de KSB.
SDO heeft daarvoor drie geavanceerde instrumenten aan boord. Een ervan zal elke 10 seconden de zon in acht uv-golflengten fotograferen, goed voor zowat 200 dvd's aan gegevens per dag. Dat maakt fenomenen zichtbaar als zonnevlammen, weggecatapulteerde zonnemassa en 'coronale dimming', een aanwijzing voor het ontsnappen van massa. Een dergelijk gebied verschijnt als een zwarte vlek en het is net alsof er een gat in de zon wordt geslagen.
Ons land en in het bijzonder het departement zonnefysica van de KSB laat zich niet onbetuigd op het vlak van het onderzoek van de zon. De KSB werkt aan verschillende projecten die de zon in het vizier nemen. Het instituut maakt onder meer gebruik van waarnemingen van het succesvolle Europees-Amerikaanse zonneobservatorium SOHO, dat in 1995 werd gelanceerd, en het is ook nauw betrokken bij de made in Belgium satelliet Proba 2 van ESA.
Onderzoekers verwachten dat SDO tijdens zijn vijfjarige missie ons beeld van de zon ingrijpend zal veranderen. De eerste beelden van de satelliet zijn alvast veelbelovend.
naar informatie van de Koninkijke Sterrenwacht van België
Meer informatie
Francis Verbeeck
Koninklijke Sterrenwacht van België
Tel.: 0479/85.28.76
francis.verbeeck@sidc.be
