Meteorenregen en close encounter met Mars
Terwijl ESA's sonde Mars Express vanaf het eind van dit jaar onze buurplaneet in situ gaat bestuderen, staat de Rode Planeet op 27 augustus sinds bijna 60.000 jaar het dichtst bij de aarde. En in de nacht van 11 op 12 augustus is er het jaarlijkse maximum van de bekende Perseïdenmeteoren.
De Perseïden is de bekendste meteorenzwerm, genoemd naar het sterrenbeeld Perseus vanwaar de meteoren lijken te komen. Ze zijn afkomstig van stofdeeltjes van de komeet Swift-Tuttle. Hoeveel Perseïden er te zien zijn varieert. In het begin van de 19de eeuw waren er 37 tot 215 stuks per uur waar te nemen. Daarna schommelde hun aantal redelijk constant rond de 50. In 1910 en 1911 waren er bijna geen meteoren te zien en rond 1992 waren de aantallen weer flink hoger.
De meteoren laten prachtige lichtende sporen na aan de hemel. Het sterrenbeeld Perseus komt wel pas na 23.00 uur hoog genoeg boven de noordoostelijke horizon om waarnemingen te kunnen beginnen.
Mars dichter dan ooit
Op 27 augustus om 11.51 uur Belgische tijd bedraagt de afstand tussen de aarde en Mars 'amper' 55.758.006 kilometer, gemeten tussen de middelpunten van beide planeten. Volgens Aldo Vitagliano van de Universiteit van Napels moeten we terug tot het jaar 55718 voor Christus om een nog kortere afstand te vinden. De snelste universiteitscomputer had er bijna drie uur voor nodig om tot dit resultaat te komen.
Dat de afstand waarop de aarde en Mars elkaar het dichtst kunnen naderen varieert heeft te maken met het feit dat Mars zich in een ellipsvormige baan rond de zon beweegt op een afstand tussen 207 en 249 miljoen kilometer van onze ster. Ook de aarde draait in een ellipsbaan rond de zon, maar die is vrijwel cirkelvormig.
Bij het Europlanetarium in Genk vergelijken ze Mars en de aarde met twee schaatsers waarbij de schaatser in de binnenbaan (de aarde) sneller schaatst en zijn rivaal om de 26 maanden inhaalt. Als Mars zich op het moment dat de aarde hem inhaalt dichter bij de zon staat, dan zal hij dus ook dichter bij de aarde staan.
Unieke kans
Om de 16 jaar zal de aarde Mars inhalen wanneer de Rode Planeet het dichtst bij de zon staat. Maar ook dan zijn er nog kleine verschillen mogelijk. Door de invloed van de andere planeten wordt de baan van Mars steeds elliptischer. Het verste punt van zijn baan (het aphelium) komt steeds verder van de zon te liggen en het dichtste punt (het perihelium) steeds dichter bij de zon, zodat de planeet ook dichter bij de aarde kan komen. Dat verklaart het 'record' van 2003.
Dit alles zorgt ervoor dat Mars vanaf de aarde beter dan ooit is waar te nemen, hoewel op vrij noordelijk gelegen plaatsen de planeet vrij laag boven de horizon staat. Mars keert zijn zuidelijk halfrond naar de aarde zodat de zuidpoolkap goed te zien is. Die kap zal langzaam wegsmelten, aangezien het lente is op het zuidelijk halfrond van Mars. Overigens moet het weer ook meewerken, niet alleen op de aarde maar ook op Mars want stofstormen kunnen soms wel het hele oppervlak van de Rode Planeet aan het zicht onttrekken.
Wie Mars beter dan ooit wil waarnemen moet de kans nu grijpen. Het is niet opnieuw 60.000 jaar wachten voor het volgende naderingsrecord, maar het zou volgens de Belgische astronoom Jean Meeus wel nog tot 2287 duren alvorens Mars nog net iets dichterbij komt. ESA's sonde Mars Express zal dan al lang geschiedenis zijn en allicht leven er dan mensen op de Rode Planeet die hun telescopen op de mooiste van alle planeten richten: de aarde.
naar info van het Europlanetarium Genk
Praktisch
Verschillende Vlaamse volkssterrenwachten organiseren deze maand evenementen naar aanleiding van de Marsoppositie en de Perseïdenmeteorenregen. Hun gegevens zijn te vinden via de link van de Vlaamse Vereniging voor Sterrenkunde (VVS) rechts (klik op 'werking' en dan onder 'overzicht' op 'erkende verenigingen').
