Odisseaprijs voor waterrecyclage in de ruimte
In 2005 riep de Belgische Senaat de jaarlijkse Odisseaprijs in het leven, die onderzoek in verband met ruimtevaart in de brede zin van het woord van laatstejaarsstudenten aan een Belgische universiteit of hogeschool bekroont. Dit jaar werd de prijs voor de elfde keer uitgereikt. Hij ging naar een studente van de UGent voor een studie over de recyclage van water in de ruimte.
De Odisseaprijs is genoemd naar de gelijknamige achtdaagse ruimtemissie die de Belgische ESA-astronaut Frank De Winne in november 2002 uitvoerde aan boord van het internationaal ruimtestation ISS. In 2009 zou De Winne het ISS nog een tweede keer bezoeken voor de missie OasISS, die een half jaar duurde. In 2012 werd De Winne het hoofd van het European Astronaut Centre (EAC), het opleidingscentrum voor Europese astronauten in Keulen.
Bij de uitreiking van de Odisseaprijs op 7 maart 2017 in de salons van het voorzitterschap van de Senaat waren onder meer Senaatsvoorzitter Christine Defraigne en juryvoorzitter Burggraaf Dirk Frimout aanwezig. Frimout werd in maart 1992 tijdens de ATLAS 1-missie met de spaceshuttle Atlantis (vlucht STS 45) de eerste Belg in de ruimte. Daarbij werd onder meer onderzoek gedaan naar de samenstelling van de atmosfeer en de invloed van de zon op de aarde.
De eerste prijs ging naar Jolien De Paepe (UGent) voor haar studie Water recycling in Space: from urine to hygienic water over de optimalisatie van de reclyclage van vloeistoffen aan boord van het internationaal ruimtestation ISS.
'We willen hierbij tot 90% van de urine van astronauten gebruiken voor sanitaire doeleinden', aldus de laureate.
Aan de prijs is een beurs van 8000 euro verbonden van het Federaal Wetenschapsbeleid (Belspo). De prijs maakt het mogelijk voor de laureaat een stage in een bedrijf of in een ruimtevaartinstelling te volbrengen.
Een gezamenlijke tweede en derde prijs, telkens goed voor een beurs van 1000 euro van de Belgische vereniging van de ruimtevaartindustrie BelgoSpace, ging naar Nicolas Wijsen (KULeuven) voor zijn werk Extrapolation of the Solar Coronal Magnetic Field by Means of an Optimization Method en naar Sophie Compère (Institut Paul Lambin, Brussel) voor haar werk Élaboration d’une semaine de menus pour un support de vie sur Mars, dans le cadre du projet MELiSSA.
In zijn scriptie bestudeert Nicolas Wijsen een methode om het magnetisch veld in de atmosfeer van de zon, de corona, te bepalen. Dit veld veroorzaakt uitbarstingen op de zon die soms aanzienlijke schade kunnen aanrichten aan satellieten en technologie op de aarde.
Het onderzoek van Compère gaat dan weer over de groenten die men kan telen tijdens een reis naar Mars en het verblijf van mensen op de Rode Planeet. Met amper een negental basisingrediënten slaagde ze erin toch aanvaardbare menu's samen te stelen voor toekomstige bemanningen die Mars als reisdoel hebben.
MELiSSA is een ESA-initiatief waarbij men technologie wil ontwikkelen voor een toekomstig zelfvoorzienend systeem voor levensondersteuning (in het Engels life support) bij langdurige ruimtemissies. Laureaat Jolien De Paepe kreeg eerder ook al een MELiSSA-beurs om onderzoek te doen aan de universiteiten van Gent en Barcelona.
Blijven investeren in grijze materie
Voor Senaatsvoorzitter Christine Defraigne is de ruimtevaartsector ronduit fascinerend en ze verwees hierbij naar de recent aangekondigde ontdekking van zeven aardachtige planeten, waaronder drie in de 'bewoonbare zone' rond de ster TRAPPIST-1. Deze ontdekking was wereldwijd groot nieuws en gebeurde door een team astronomen onder leiding van Michaël Gillon van de universiteit van Luik.
'We moeten jonge ingenieurs en onderzoekers die ervan dromen in het fascinerende domein van de ruimte te werken ondersteunen en hen mogelijkheden verschaffen een loopbaan in deze sector na te streven. We moeten dus blijven investeren in de grijze materie van jongeren die in hun professionele loopbaan een bijdrage willen leveren aan de vooruitgang van wetenschap en technologie.'
In België werken ongeveer 4000 mensen in de ruimtevaartsector, waarbij er een groeiende vraag is naar ingenieurs en onderzoekers. Tegelijk is er het gevaar van een belangrijke brain drain, vooral naar de Verenigde Staten, en een toenemende desinteresse voor technologie en wetenschap.
'Als men weet dat ons kleine land op de vijfde plaats staat wat betreft zijn bijdrage aan de ESA-programma's en een belangrijk deel van onze economie steunt op deze investeringen, is het belangrijk dat onze universiteiten en hogescholen jongeren kunnen blijven opleiden en richten naar jobs in de ruimtevaart.'
'Zo worden zonder ruimtevaart smartphones, radio’s en televisies onbruikbaar, omdat ze werken op basis van satellietdata. Navigeren op zee, op het land en in de lucht wordt een stuk lastiger zonder gps. Het betalingsverkeer stagneert. Zonder ruimtevaart kunnen er bovendien gevaarlijke situaties ontstaan, doordat er geen tijdige waarschuwingen worden gegeven voor bijvoorbeeld overstromingen.'
Christine Defraigne kondigde nog aan dat de Senaat besloten heeft een Platform Ruimte op te richten. Die moet een nieuw elan geven aan de parlementaire activiteit op het vlak van ruimtevaart.
