Onze buurplaneet Venus verbergt nog veel geheimen
Welke mysteries en wetenschappelijke intriges staat Venus Express te wachten, de ESA-sonde die in 2005 de aarde verlaat en op weg gaat naar onze naaste buur in de ruimte? Hoewel Venus wel enigszins op de aarde gelijkt zal nader onderzoek een heel verschillende planeet aan het licht brengen.
Sterrenkundigen noemen Venus vaak de zusterplaneet van de aarde. De twee planeten zijn immers ongeveer even groot en ze hebben ongeveer dezelfde massa. Maar in ander opzicht lijkt Venus een planeet van een heel ander kaliber te zijn. Onderzoekers willen deze door een dik wolkendek bedekte mysterieuze planeet van dichtbij bekijken. Na een reis van 150 dagen zal Venus Express in een baan rond Venus komen die hem elke 10 tot 16 uur ook boven de polen van de planeet brengt.
Wat zal de sonde waarnemen?
Een merkwaardig magnetisch veld
Een eerste merkwaardig feit is de aard van het magnetisch veld van Venus. Het is zo zwak dat de deeltjes die door de zon worden uitgestoten, ook bekend als de zonnewind, niet rond de planeet terechtkomen zoals bij de aarde maar permanent inbeuken op de bovenste lagen van de atmosfeer van Venus. Onderzoekers willen nu een beter inzicht in dit proces krijgen.
Een hevig broeikaseffect
Er gebeuren heel wat vreemde dingen in de atmosfeer van Venus. Hakan Svedhem, projectwetenschapper van het programma Venus Express, zegt hierover: ‘De atmosfeer van Venus is uniek in het zonnestelsel en het is dus heel belangrijk dat we er meer over te weten komen.’ Wat we over onze eigen atmosfeer van de aarde weten, helpt ons daarbij niet veel. Want de ‘tweelingzus’ van de aarde heeft een heel andere atmosfeer met een zo hevig broeikaseffect dat het aan het Venusoppervlak heter is dan in een oven. Het is beslist de moeite waard dit broeikaseffect te bestuderen.
Een bewegende atmosfeer
Een ander mysterie is de beweging van de atmosfeer. Op een hoogte van 60 kilometer boven het oppervlak razen winden met een snelheid van bijna 400 kilometer per uur door het wolkendek. Daardoor roteert de Venusatmosfeer, maar het is niet duidelijk hoe deze zogenaamde superrotatie gebeurt.
‘Achterwaartse’ rotatie
Nog een raadsel is de vreemde achterwaartse rotatie van Venus rond haar as. Die gebeurt in de tegengestelde zin van de rotatie van de aarde en de meeste andere planeten in het zonnestelsel. Bovendien draait Venus bijzonder traag rond haar as, amper één keer in 250 dagen en dus 250 keer trager dan de aarde. Volgens recente computermodellen zou Venus ooit op dezelfde manier rond haar as hebben gedraaid als de aarde maar de dikke atmosfeer zou de planeet hebben ‘afgeremd’ en uiteindelijk de huidige trage achterwaartse rotatie hebben veroorzaakt.
Nog meer mysteries op het oppervlak
Ook het oppervlak van onze ruimtebuur verbergt nog heel wat geheimen. Zijn er nog actieve vulkanen? Bestaat het volledig oppervlak van de planeet uit één enkele dikke korst of is het samengesteld uit continentale platen die op een gedeeltelijk gesmolten kern drijven, zoals dat bij de aarde het geval is? We weten dat de planeet 4 miljard jaar oud is, maar het Venusoppervlak lijkt ‘amper’ 500 miljoen jaar oud te zijn! Kreeg de planeet ooit op de een of andere manier een nieuw oppervlak? En als dat het geval was, hoe is dat dan gebeurd?
Absorptie van ultraviolet licht
Het meest opwindende verschijnsel is misschien wel de absorptie van ultraviolet licht in de atmosfeer op een hoogte van ongeveer 80 kilometer, juist boven de superrotatielaag. Hiervoor is geen duidelijke verklaring. Volgens sommige onderzoekers zouden zuur-etende microben ultraviolet licht gebruiken in een of ander vreemd proces van fotosynthese.
Een nieuw beeld van Venus
Venus Express heeft duidelijk werk aan de winkel in verband met Venus. Of zoals Svedham het uitdrukt: ‘Deze missie zal ons een duidelijker beeld van Venus opleveren. We zullen Venus veel meer als een planeet begrijpen.’
