SOHO op weg naar ontdekking 1000ste komeet

Een "vruchtbare" ruimtesonde. Dat is het minste wat men kan zeggen van SOHO, een samenwerking tussen het Europees ruimtevaartagentschap ESA en zijn Amerikaanse tegenhanger NASA. SOHO alleen is goed voor de helft van al de kometen die ooit zijn ontdekt en waarvoor een baan kon worden berekend.

Sungrazers

Voor de lancering van SOHO waren er slechts 16 zogenaamde sungrazers bekend. SOHO ontdekte er op slechts negen jaar tijd maar liefst 60 keer meer. Wie had het vooraf kunnen denken?

Kometen zijn in feite grote rotsbrokken van ijs en stof die in meestal langgerekte banen rond de zon draaien. Hun kern wordt wel eens vergeleken met een vuile sneeuwbal. Waarschijnlijk zijn het restanten, ontstaan uit de wolk van gas en stof waaruit het zonnestelsel ontstond.

Ongeveer 85% van de kometen die SOHO tot nu toe ontdekte maakt deel uit van de zogenaamde Kreutz-groep van sungrazers. Het Engelse werkwoord to graze betekent zoiets als rakelings langsscheren en verklaart meteen hun naam. Sungrazers zijn kometen die in hun baan heel dicht bij de zon komen.

Rakelings langs de zon

De kometen van de Kreutz-groep komen tot een afstand van minder dan 800.000 kilometer van het oppervlak van de zon, minder dan drie keer de afstand van de aarde tot de maan. Ter vergelijking: Mercurius, de planeet die het dichtst bij de zon staat, draait op een afstand van ongeveer 57,6 miljoen kilometer rond onze ster.

Met SOHO werden ook leden ontdekt van andere groepen van kometen: de Meyer-groep (minstens 55 kometen), de Marsden-groep (minstens 21 leden) en de Kracht-groep (24 leden). De verschillende groepen van kometen worden genoemd naar de sterrenkundige die hun "verwantschap" vaststelde, omdat ze gelijkaardige banen rond de zon afleggen.

Opmerkelijk is dat veel SOHO-kometen door amateurs werden ontdekt aan de hand van SOHO-opnamen op het internet. De kometenjagers zijn afkomstig uit alle windstreken. Ze wonen in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, China, Japan, Taiwan, Rusland, Oekraïne, Frankrijk, Duitsland, Litouwen en andere landen.

LASCO

Bijna alle SOHO-kometen werden ontdekt aan de hand van opnamen met het instrument Large Angle and Spectrometric Coronagraph(LASCO). LASCO neemt de zwakke atmosfeer van de zon waar, waar temperaturen van miljoenen graden heersen en die de corona wordt genoemd.

Met behulp van een schijf in het instrument wordt een kunstmatige zonsverduistering veroorzaakt. Het directe licht van de zon wordt afgedekt, zodat de veel zwakkere corona zichtbaar wordt.

De sungrazers worden ontdekt wanneer ze tijdens hun nauwe passage van de zon in het gezichtsveld van LASCO komen. SOHO heeft zijn hoofdopdracht in feite al in april 1998 afgewerkt. Maar er is nog genoeg brandstof aan boord om nog tientallen jaren lang naar nieuwe kometen te jagen, maar dan moet LASCO wel naar behoren blijven functioneren.

Meer informatie

Bernhard Fleck
ESA SOHO Project Scientist
bfleck@esa.nascom.nasa.gov