Agency

SOHO's eerste officiële periodieke komeet

25/09/2007 564 views 0 likes

ESA / Space in Member States / The Netherlands

Een komeet ontdekken is een koud kunstje voor ESA’s SOHO-satelliet (Solar and Heliospheric Observatory). De satelliet heeft er al meer dan 1350 gevonden. Maar bij de nieuwste SOHO-komeet, ontdekt door de coronagraaf LASCO, is er iets anders aan de hand, want SOHO had hem al twee keer eerder ‘ontdekt’.

Voor het eerst tijdens zijn missie heeft SOHO een zeldzame soort komeet ontdekt, een zogenaamde periodieke komeet (dat wil zeggen, periodiek terugkerend). Hoewel veel van SOHO's kometen waarschijnlijk periodiek zijn, is dit de eerste waarvan overtuigend en officieel is vastgesteld dat hij het is.

Astronomen hebben duizenden kometen gezien. Toch zijn er maar zo'n 190 als periodiek geclassificeerd. Er zijn er nog veel meer waarvan wordt voorgesteld ze periodiek te noemen, maar officieel krijgen ze deze classificatie alleen maar als ze twee keer in hun baan om de zon zijn waargenomen en een omlooptijd hebben van minder dan tweehonderd jaar. De beroemdste periodieke komeet is de komeet van Halley, die één keer in de 76 jaar terugkeert. De laatste keer dat Halley vlak langs de zon scheerde was in 1986.

SOHO’s nieuwe vangst heeft een veel kleinere omloopbaan. Het kost hem ongeveer vier jaar om een rondje om de zon af te leggen. Hij werd voor het eerst gezien in september 1999 en toen weer in september 2003. In 2005 besefte de Duitse promovendus Sebastian Hoenig dat de banen van de twee kometen zo op elkaar leken dat het misschien wel om hetzelfde object ging. Om deze theorie te testen, berekende hij een gecombineerde baan voor de komeet en voorspelde daarna dat hij op 11 september 2007 zou terugkeren. Sebastian's voorspelling bleek extreem nauwkeurig te zijn – de komeet verscheen precies op schema opnieuw in de LASCO-camera van SOHO. Hij heet nu officieel P/2007 R5 (SOHO).

Toch kleeft er iets raadselachtigs aan de ontdekking. De komeet ziet er niet helemaal uit als een komeet. Hij heeft geen zichtbare staart of coma van stof en gas. In eerste instantie vroegen wetenschappers zich dan ook af of ze misschien te maken hadden met een asteroïde, dus een stuk ruimterots in plaats van een brok ruimte-ijs. Maar P/2007 R5 (SOHO) vertoonde wel degelijk enkele kenmerken van een komeet. Toen hij op een afstand van minder dan 7,9 miljoen kilometer van de zon langskwam - dat wil zeggen ongeveer 5% van de afstand van de aarde tot de zon - zagen ze dat hij met een factor van ongeveer één miljoen helderder werd. Dat is normaal gedrag voor een komeet.

Dus P/2007 R5 (SOHO) lijkt zich te gedragen als een komeet, maar ziet er niet echt als zodanig uit. “Het kan heel goed een soort inactieve komeetkern zij”, zegt Karl Battams, hoofd van het komeetontdekkingsprogramma van SOHO. Inactieve kometen zijn kometen die het grootste deel van hun vluchtige ijs hebben verloren en nog maar een beetje over hebben om een staart of coma te vormen. De theorie is dat dit soort objecten veel voorkomt onder de hemellichamen die in hun baan dicht langs de zon gaan.