Snel gewicht verliezen dankzij ESA!
Velen onder ons willen snel gewicht verliezen. Wie meevliegt aan boord van een heel bijzonder vliegtuig zal zelfs al zijn gewicht kwijtspelen! Precies daardoor is een vlucht met de Zero-G A-300 Airbus van ESA vanuit wetenschappelijk standpunt bijzonder interessant en… voor studenten een unieke kans om gewichtloosheid te ervaren.
Elk jaar krijgen zo’n 120 studenten, die studeren in de ESA-lidstaten, de kans deel te nemen aan een bijzondere campagne van parabolische vluchten die speciaal voor hen bedoeld is.
Daarvoor moeten ze ESA een voorstel doen voor een experiment dat in gewichtloosheid, of beter microzwaartekracht, kan worden uitgevoerd.
De volgende campagne is alvast voorzien voor de lente van 2004 en voorstellen moeten ten laatste tegen 12 januari binnen zijn. Wie wil weten hoe het is om gewichtloos te zijn moet verder het ooggetuigenverslag van Sean Blair lezen...
Een ooggetuigenverslag
Door het raampje van het vliegtuig zie ik iets wat bij een ‘gewone’ vlucht bijzonder alarmerend zou zijn: de vleugel buigt en mijn vliegtuig duikt naar beneden naar het oppervlak van de Atlantische Oceaan toe.
Maar ik zweef in mijn zetel en dat toont aan dat dit geen ‘gewone’ vlucht is en de Airbus geen ‘gewoon’ vliegtuig.
Dit is de laatste dag van de 35ste campagne van parabolische vluchten van ESA, waarmee professionele Europese onderzoekers experimenten in microzwaartekracht kunnen uitvoeren. Bij elke parabool ontstaat er gedurende 20 seconden een toestand van gewichtloosheid.
Alles is onder controle. De piloten richten het vliegtuig weer op en in plaats van de zee zie ik nu een stuk van de hemel. Ik val terug in mijn zetel en in plaats van geen gewicht meer te hebben weeg ik nu zowat het dubbele van op de aarde.
De A-300 is speciaal uitgerust voor parabolische vluchten. Omwille van praktische redenen is er geen toilet aan boord, maar de 12 teams aan boord merken dat nauwelijks op. Ze zijn té zeer begaan met hun experimenten.
Door het oog van de piloot
Ik breng een bezoek aan de drie piloten in de cockpit en dat levert een nog meer duizelingwekkend zicht op. Wanneer ze het vliegtuig met een hoek van 47 graden doen stijgen wordt de lucht diepblauw en zie ik niets meer van de grond. De kracht van de motoren zorgt er in combinatie met de zwaartekracht voor dat ik in mijn stoel wegzak. Maar plots roept kapitein Gilles Le Barzic Injection! en een periode van 20 seconden gewichtloosheid begint.
Het vliegtuig beschrijft een parabool en ik zie een korte sliert wolken alvorens ik nog meer donkerblauwe kleuren zie. Het zijn de witte golven die me doen inzien dat het deze keer de zee is die de ramen van de cockpit vult. De volgende aankondiging Pull out! wordt gevolgd door een periode van 1,8 G die eveneens 20 seconden duurt. Daarna vliegt het vliegtuig gedurende één minuut ‘normaal’ en begint het vervolgens aan de volgende parabool.
Actie en reactie
Ik ga terug. Het grootste deel van de ruimte in het vliegtuig wordt ingenomen door de 12 verschillende experimenten, die aan de vloer zijn vastgemaakt. De onderzoekers zijn druk bezig met hun proeven en zijn bevestigd aan rode touwen in afwachting van het volgende rondje gewichtloosheid. Dat is nodig opdat ze niet bij de minste beweging naar het plafond toe zouden vliegen.
Isaac Newton zei het immers al: 'Voor elke actie is er een even grote en tegengestelde reactie.' Vrij rondzweven in de cabine is uit den boze omwille van de veiligheid, niet in het minst omdat je wanneer je het dubbele van je normale gewicht weegt wel heel hard op de vloer zou kunnen terechtkomen. Maar er is wel een aparte zone voorzien, het zogenaamde 'apenkot', waar je wel mag rondzweven.
Wachten op de gewichtloosheid
Het is hier dat ik neerlig in afwachting van mijn allereerste parabool. Wanneer ik het dubbele van mijn normale gewicht ervaar hou ik me zeer stil, want door je hoofd te bewegen kan je misselijk worden. Daarna klinkt het Injection! over de intercom en alles verandert.
Als gewichtloosheid al met iets te vergelijken is dan is het min of meer het zwevende gevoel dat je gedurende een fractie van een seconde ondervindt wanneer je tegen hoge snelheid over een drempel rijdt. Maar nu blijft dit gevoel duren en duren en duren…
De raad van Newton
Wanneer ik begin te zweven is de eerste reactie er een van paniek en ik beweeg mijn ledematen alsof ik aan het verdrinken ben. Maar daardoor verwijder ik me nog sneller van de grond. Misschien moet ik maar de raad van Newton opvolgen en mijn ledematen ontspannen.
Zachtjes duw ik tegen het plafond en ik zweef terug naar beneden. Ik grijp een veiligheidstouw om mezelf op te richten in afwachting van de fase van dubbel gewicht.
In afwachting van de tweede parabool ben ik opgewonden. Ik zit in lotushouding en met een eenvoudig duwtje van mijn vinger vlieg ik de lucht in. Een 'oranje engel', zo genoemd omwille van zijn oranje pak, helpt me zachtjes ronddraaien.
Belgisch onderzoek voor lange ruimtemissies
Onder alle omstandigheden - gewichtloosheid, normaal gewicht, dubbel gewicht - werken de twaalf onderzoeksteams hard aan hun experimenten. Zoals dat bij elke parabolische vlucht het geval is komen de onderzoekers van zowat overal in Europa en zelfs Canada om deze unieke gelegenheid mee te maken.
Professor Maurice Hinsenkamp van de ULB maakt deel uit van een team van slechts twee personen. Ze testen apparatuur waarmee in real time de belasting op het beenderstelsel van astronauten kan worden gemeten. Belangrijk, want als gevolg van gewichtloosheid kunnen ruimtevaarders bij lange ruimtemissies te maken krijgen met een verlies van beendermassa. Maar het verschijnsel moet eerst beter begrepen worden, alvorens men passende tegenmaatregelen kan nemen.
Voor geneeskunde en robotica
Op de piloten na is iedereen aan boord van dit vliegtuig ofwel een onderzoeker ofwel een proefkonijn. Ik hoor bij de tweede groep en gedurende de tweede helft van de vlucht wordt ik vastgemaakt in een stoel, worden mijn vingertoppen bedekt met dik plastic en krijg ik een logge helm, waarmee men mijn oogbewegingen in de gaten houdt, op mijn hoofd.
Ik moet permanent een schijf met lichtgevende diodes in een achtvorm bewegen, ondertussen in de gaten gehouden door videocamera's. Onder 1,8 G voelt de schijf vrij zwaar aan maar ik blijf hem bewegen. Tijdens de laatste parabolen is het gemakkelijker, want dan wordt het plastic van mijn vingertoppen verwijderd. Een team van de Leuvense Universiteit en Canada wil met het experiment nagaan welke rol het zicht en de zintuigen spelen wanneer men een object in O, 1 of 2 G vastgrijpt. Dit heeft veel toepassingen onder meer in de geneeskunde en de robotica.
Gewichtloosheid lijkt traag voorbij te gaan, maar de vlucht is al met al wel snel voorbij. Kort voor 13.00 uur landt de A-300. De 12 onderzoeksteams zijn tevreden en beginnen hun apparatuur af te breken alvorens terug te keren naar hun thuisbasis ergens in Europa.
Wie tijdens de komende studentencampagne van parabolische vluchten in de lente ook een experiment wil uitvoeren vindt hierover meer informatie op
