Uranus van 'opzij'
De verre planeet Uranus heeft net als de drie andere gasreuzen Jupiter, Saturnus en Neptunus in ons zonnestelsel ringen. Om de 42 jaar kijken we vanaf de aarde gezien op de zijkant van de ringen.
Het verschijnsel is onder meer waargenomen met de NASA/ESA Hubble Space Telescope en de Very Large Telescope van het European Southern Observatory (ESO) in Chili.
Met de VLT-telescoop van ESO (waarvan België een lidstaat is) hebben astronomen een nooit eerder geziene blik op het fijn stof in het Uranussysteem kunnen werpen, nu de heldere gloed van het ringenstelsel even niet te zien is. Misschien vinden ze wel enkele nieuwe maantjes van Uranus.
De opnamen werden gemaakt met het instrument NACO, dat op de VLT is geïnstalleerd. Daarbij wordt gebruikgemaakt van zogenaamde adaptieve optica, waarbij het storende vervagende effect van de atmosfeer bijna volledig wordt weggewerkt.
'Het is alsof de telescoop van 8,2 meter vanuit de ruimte waarneemt', heet het bij ESO. Ook de Hubble Space Telescope, een gezamenlijk project tussen ESA en de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA, heeft Uranus recent onder de loep genomen en er zijn ook waarnemingen uitgeoerd met onder meer de Keck Telescope in Hawaï en het Palomar Observatory.
Uranus draait elke 84 jaar één keer rond de zon. Twee keer tijdens een Uranusjaar kijken we gedurende een korte tijd vanaf de aarde zijdelings op het ringenstelsel van de planeet. De ringen werden pas in 1977 ontdekt, zodat het dus de eerste keer is dat dit soort waarnemingen kunnen worden gedaan.
Telkens wanneer de aarde door het vlak van de ringen beweegt zijn er drie gelegenheden om tegen de rand van het ringenstelsel aan te kijken. Het gebeurde al op 3 mei en 16 augustus en een laatste maal zal het op 20 februari 2008 plaatsvinden.
Uranus kreeg tot nu toe slechts één keer bezoek van een ruimtesonde. De Amerikaanse Voyager 2 vloog er in 1986 voorbij. Er zijn voorlopig geen nieuwe plannen voor een sonde naar Uranus.
Maar dankzij nieuwe waarnemingstechnieken zoals adaptieve optiek kunnen nu ook vanaf de aarde behoorlijk scherpe opnamen van de planeet en zijn manen worden gemaakt. En ook de Hubble Space Telescope kan heel wat details laten zien.
Meer informatie over waarnemingen van deze bijzondere stand van de ringen van Uranus door de VLT, Hubble en het Keck Observatory is hier te vinden:
Edge-on!
Going, going, gone
Keck, Hubble provide new vuew of Uranus' rings
