'Wetenschapper worden moet cool zijn'

Het symposium vond plaats afgelopen donderdag in Technopolis te Mechelen en werd bijgewoond door zowat tweehonderd deelnemers uit het bedrijfsleven en het onderwijs. Het belang ervan werd onderstreept door de aanwezigheid van onder andere Prins Filip, minister-president van de Vlaamse regering Yves Leterme, burgemeester van Mechelen Bart Somers en de eerste twee Belgische ruimtevaarders Dirk Frimout en Frank De Winne.

Een dynamisch en fascinerend onderwerp

De recente lancering van de eerste vrouwelijke ruimtetoeriste vanaf de lanceerbasis Bajkonoer in Kazachstan aan boord van het ruimteschip Sojoez TMA 9 kreeg behoorlijk wat belangstelling. 'Ruimtevaart is en blijft een interessant thema om jonge mensen warm te maken voor wetenschap en techniek', stelt ESA-astronaut Frank De Winne.

'Het is een dynamisch en fascinerend onderwerp dat velen reeds op jonge leeftijd aanspreekt'. De Winne is voorzitter van het Forum Ruimtevaart en Onderwijs van het Prins Filipfonds. Dat wil onder meer pedagogische hulpmiddelen ter beschikking stellen van leerkrachten die de ruimtevaart in hun lessen willen verwerken.

'Er zijn te weinig jonge mensen die voor een technische of wetenschappelijke loopbaan kiezen', zegt Frank De Winne. 'En dat heeft een negatieve invloed op onze ontwikkeling en welvaart.'

Dinosaurussen en ruimtevaart

Gedelegeerd bestuurder Erik Jacquemyn van Technopolis vergeleek ruimtevaart met de dinosaurussen. Wat ze met elkaar te maken hebben? 'Het zijn allebei populaire onderwerpen. Ze fascineren en spreken tot de verbeelding. Maar in tegenstelling tot de dinosaurussen leeft de ruimtevaart en daarom is het een geknipt onderwerp voor jongeren.'

Frank Preud'homme is Business Unit Manager Space Instruments bij Verhaert Space, dat de bouw van de eerste made in Belgium satelliet Proba 1 leidde. Hij had het onder meer over de veroudering onder de wetenschappers en ingenieurs. 'In de space sector moet er dringend een instroom van jonge onderzoekers en ingenieurs komen.' Zo staat het overigens ook te lezen in een zogenaamde White Paper van de Europese Unie.

Vlaggenschip

Martin Barstow is hoogleraar Astrofysica en Ruimtewetenschappen aan de Universiteit van Leicester en auteur van het rapport Bringing Space into School Science. Hij vertelde over de ervaringen in het Verenigd Koninkrijk, die ongetwijfeld ook grotendeels van toepassing zijn elders in Europa. Volgens hem is er een nog onvervulde nood aan wetenschappelijke 'geletterdheid'.

'Er komen steeds minder en bijgevolg minder goede leraars wetenschappen en studenten haken snel af. Deze situatie bleef de laatste jaren nagenoeg ongewijzigd', vertelde hij. Zo is de gemiddelde leeftijd van de werknemers bij de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA maar liefst 48 jaar en de volgende 5 jaar gaat 32% daarvan op pensioen. De Amerikaanse ruimtevaartindustrie heeft naar schatting jaarlijks maar liefst 70.000 ingenieurs en onderzoekers nodig! Voor Europa zijn geen nauwkeurige cijfers beschikbaar, maar men kan vrij gerust stellen dat de problemen hier gelijkaardig zijn.

'Space Education kan mogelijk en zelfs waarschijnlijk helpen om jongeren interesse voor wetenschappen te doen krijgen, aldus Barstow. Uit onderzoek blijkt dat onder de wetenschappen sterrenkunde en ruimtevaart als enige onderwerpen algemene interesse opwekken.

Volgens Barstow is het dan ook belangrijk de verschillende activiteiten die er op het vlak van space education bestaan te coördineren en ervoor te zorgen dat leraars op de hoogte zijn van en gemakkelijk toegang hebben tot lesmateriaal. 'De ruimte moet een nationaal vlaggenschip worden.' Er zijn al goede voorbeelden. Met name in Schotland zijn er belangrijke initiatieven genomen met een zeker succes als gevolg. 'Er is geen enkele reden om te blijven wachten. Beleidsmensen moeten deze ideeën aannemen en voor verandering zorgen.'

Voorstel

Voor minister-president van de Vlaamse regering Yves Leterme is de analyse van Barstow juist. 'We moeten al op zeer jonge leeftijd een interesse voor wetenschappen opwekken, in het bijzonder bij meisjes. Onze samenleving anno 2006 schreeuwt naar talent, maar technologisch en wetenschappelijk talent krijgt te weinig aandacht en kansen.

Volgens Leterme moeten we techniek en wetenschap uit de schaduw halen, en dat niet alleen via het onderwijs. 'We moeten laten zien dat het leuke onderwerpen zijn. Wetenschapper worden moet cool zijn. Dat is de boodschap die we aan jongeren moeten geven.'

Leterme lanceerde daarbij alvast een concreet voorstel om bijvoorbeeld 2% van de federale begroting voor ruimtevaart te gebruiken om projecten naar scholen toe op te zetten. Het zou gaan om een bedrag van ongeveer 3 miljoen euro en daar kan al heel wat mee worden gedaan.

ESERO

Ook ESA neemt initiatieven op het vlak van space education met onder meer het European Space Education Resource Office, kortweg ESERO. Dat is een eerste contactpunt voor miljoenen studenten, professoren en leerkrachten en iedereen die educatieve ondersteuning kan gebruiken bij ruimtevaartactiviteiten in de klas. De eerste pilootprojecten zijn ondertussen van start gegaan en naast Spanje en Nederland is daarbij ook ons land van de partij. Eind 2007 komt er een evaluatie en misschien is er tegen 2010 in elke ESA-lidstaat minstens één contactpunt.

Er zijn tekenen dat deze initiatieven vruchten afwerpen. Sinds dit jaar stijgt het aantal studenten wetenschappen in ons land met ongeveer 20% en in sommige richtingen is bijna een verdubbeling vast te stellen. 'De ruimtevaart heeft een grote toekomst', aldus Frank De Winne. 'En er komen heel nieuwe sectoren, zoals die van het ruimtetoerisme, waarin ongetwijfeld heel veel mensen zullen kunnen tewerk gesteld worden.'