Wilkins-ijsplaat breekt verder af ondanks winter in Antarctica
Eind mei brak nog eens een gebied van ongeveer 160 vierkante kilometer af van de Wilkins-ijsplaat in het zuidpoolgebied. ESA's aardobservatiesatelliet Envisat nam het verschijnsel voor het eerst in de antarctische winter waar.
Het afbreken gebeurde op 30 en 31 mei laatstleden. De Wilkins-ijsplaat is een brede plaat van drijvend ijs op het antarctische schiereiland, ten zuiden van Zuid-Amerika. De plaat is verbonden met de twee eilanden Charcot en Latady. In februari was al een gebied van ongeveer 400 vierkante kilometer van de plaat afgebroken, waardoor de verbinding tot een strook van 6 kilometer verkleind werd. Met het verder afkalven van de plaat in mei is dat nog amper 2,7 kilometer.
Bovenstaande animatie bestaat uit beelden van de Advanced Synthetic Aperture Radar (ASAR) aan boord van de kunstmaan Envisat, die tussen 30 mei en 9 juni werden gemaakt. Ze tonen de snel afnemende ijsstrook, die verhindert dat duizenden kilometers van de ijsplaat verder afkalven.
Volgens Dr Matthias Braun van het Zentrum für Fernerkundung der Landoberfläch (Centrum voor waarneming van het landoppervlak) van de Universität Bonn en Dr Angelika Humbert van het Institut für Geophysik (Instituut voor geofysica) van de Universität Münster zal het afbreken van de plaat niet ophouden. Ze onderzoeken al maandenlang de dynamica van de Wilkins-ijsplaat.
"Waar ze het smalst is heeft de overblijvende plaat een gebogen breuk, waardoor het heel waarschijnlijk is dat de verbinding zeer snel helemaal zal breken", aldus Braun en Humbert.
Braun en Humbert houden het ijs dagelijks in de gaten via gegevens van Envisat. Het is hun bijdrage aan het International Polar Year (IPY) 2007-2008, een groot wereldwijd wetenschappelijk programma, gericht op onderzoek van de poolgebieden.
De ASAR-beelden van de animatie werden gemaakt als deel van de ondersteuning die ESA aan het IPY geeft. Tijdens het IPY helpt ESA onderzoekers alsmaar meer satellietinformatie te verzamelen, in het bijzonder om de verdeling en de evolutie van sneeuw- en ijslagen op globale schaal beter te begrijpen.
Samen met het Byrd Polar Research Centre leidt ESA ook het belangrijke project Global Interagency IPY Polar Snapshot Year (GIIPSY). Het doel van dit project is satellieten voor aardobservatie zo efficiënt mogelijk te gebruiken voor het maken van essentiële momentopnamen, die als maatstaf moeten dienen voor het inschatten van vroegere en toekomstige veranderingen in de poolgebieden.
ASAR is buitengewoon nuttig om veranderingen in de ijslagen waar te nemen. Het instrument kan immers waarnemen door wolken heen en bij nacht, wat veel voorkomt poolgebieden.
De langdurige waarneming van Antarctica door satellieten is heel belangrijk, omdat de satellietgegevens belangrijk bewijsmateriaal opleveren van bepaalde evoluties, waardoor onderzoekers voorspellingen kunnen doen. Ijsplaten op het antarctisch schiereiland zijn belangrijke indicatoren voor de huidige klimaatsveranderingen. Ze worden immers 'gesandwicht' tussen de stijgende temperatuur van de lucht aan het aardoppervlak en een warmer wordende oceaan.
Het antarctisch schiereiland is volgens Braun en Humbert de afgelopen 50 jaar met 2,5 °C opgewarmd. De afgelopen 20 jaar zijn zeven ijsplaten langs het schiereiland in stukken gebroken of kleiner geworden. Het heel spectaculaire afbreken van de Larsen B-ijsplaat werd in 2002 door Envisat waargenomen, amper enkele dagen na de lancering van de satelliet.
