Christiaan Huygens Prijs voor onderzoek met data Hipparcos
Is onze eigen Melkweg in één keer ontstaan, of juist opgebouwd uit allemaal kleinere sterrenstelsels die met elkaar botsten? Dr. Amina Helmi, onlangs gepromoveerd aan de Universiteit Leiden, geeft het antwoord in haar proefschrift: de Melkweg is opgebouwd uit verschillende stelsels. Voor haar ‘baanbrekende’ onderzoek in de ruimtewetenschappen ontving Helmi vandaag de Christiaan Huygens wetenschapsprijs 2004.
Archeologische zoektocht
De Huygens Prijs wordt jaarlijks uitgereikt, maar wel in de vier verschillende vakgebieden die zich dankzij het werk van Christiaan Huygens hebben kunnen ontwikkelen. Dit jaar waren de ruimtewetenschappen aan de beurt. De jury, samengesteld door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen beoordeelde zestig proefschriften en nomineerde er zes. Unaniem en onafhankelijk van elkaar kozen de leden uiteindelijk voor de ‘archeologische zoektocht’ van Helmi.
De prijs voor de categorie ruimtewetenschappen werd mede mogelijk gemaakt door de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en omvat een beloning van tienduizend euro en een bronzen beeld van zijn naamgever. Onder grote belangstelling werd hij vanmiddag door OCW-minister Maria van der Hoeven uitgereikt in de Oude Kerk in Voorburg, de vroegere woonplaats van Huygens.
Indrukwekkend
Juryvoorzitter prof. dr. Miley prees het onderzoek in zijn toespraak: ‘Met een gedetailleerde studie van sterren in de Melkweg heeft dr. Helmi het indrukwekkende bewijs geleverd dat ons eigen sterrenstelsel in zijn eerdere ontstaan ook opgebouwd is uit botsingen en samensmeltingen met kleinere sterrenstelsels.’
Helmi gebruikte voor haar onderzoek gegevens van de ESA satelliet HIPPARCOS, die tussen 1989 en 1993 de plaatsen en de beweging van 120.000 sterren in de nabije omgeving van de zon in kaart bracht. Ze vond daarbij twee kleine ‘fossiele’ sterrenstelsels die als bouwstenen hebben gediend voor ons eigen sterrenstelsel en met een afwijkende snelheid uit de schijf van de Melkweg bewegen.
De archeologische zoektocht van Helmi (33) is voorlopig nog niet voorbij. De van origine Argentijnse is sinds een jaar verbonden aan het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. Daar werkt ze onder andere aan een theorie over de verdeling van donkere materie en aan een studie naar de ‘geboortekenmerken’ die sterren, door middel van hun samenstelling, met zich meedragen.
