Korstmos blijkt verblijf in de ruimte te overleven
Korstmos blijkt een hardnekkig organisme. Het kan zonder bescherming overleven in de extreme omstandigheden van de ruimte. Dat blijkt uit een experiment van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA met een Russische Foton onderzoekscapsule. Wetenschappers vertellen over de ontdekking op 14 december tijdens een minisymposium in Space Expo, waar de “Korstmonauten” tijdens de kersvakantie te gast zijn .
Korstmos is een samenstelling van groene algen en schimmels. Die werken samen om in leven te blijven. De algen voorzien de schimmels van voedsel. De schimmels bieden op hun beurt een omgeving waarin de algen kunnen groeien. Samen overleven ze de meest extreme omstandigheden hier op aarde, zoals de lage temperatuur op de zuidpool.
Extreme omstandigheden
In de ruimte werden de korstmossen blootgesteld aan nog veel extremere omstandigheden. Ze zaten in juni dit jaar in Biopan, een Europese onderzoeksmodule aan de buitenkant van de Foton capsule. Eenmaal in de ruimte klapt Biopan open, waardoor de experimenten aan boord te maken krijgen met een vacuüm, met kosmische straling en met ongefilterde UV-straling van de zon.
Daarbij is ook nog sprake van een heftige temperatuurwisseling. Foton draait rond zijn eigen as. Daardoor zitten de experimenten steeds even in de zon en dan weer even niet. ‘De korstmossen zaten als een soort varken aan het spit, terwijl de temperatuur steeds varieerde tussen twintig graden onder nul en twintig graden boven nul’, vertelt ESA-onderzoeker René Demets. ‘Stel je eens voor dat je champignons steeds even in het vriesvak zou leggen en dan weer op het aanrecht. Na een tijdje heb je paddestoelenpap.’
Extremofiel
De korstmos werd niet slap. Sterker: na een verblijf van veertien dagen in de ruimte bleek uit microscopisch onderzoek dat het organisme helemaal niet was aangetast. Een grote verrassing voor de missiewetenschappers, aldus Demets: ‘We wisten dat korstmos een ‘extremofiel’ is en heel bizarre omstandigheden aankan. Maar dit was nog nooit geprobeerd.’
Het korstmossucces roept nieuwe vragen op. Zouden ze kunnen overleven op Mars bijvoorbeeld? Demets sluit het niet uit. En zouden korstmossen misschien zelfs van de ene naar de andere planeet kunnen reizen, bijvoorbeeld met behulp van een meteoriet? Als dat het geval is, voedt dat de theorie dat het leven van Mars naar Aarde kan zijn “overgesprongen”.
Korstmonauten
We moeten niet te hard van stapel lopen, vindt Demets. Want de korstmossen hebben het weliswaar goed gedaan in de ruimte, maar er is nog geen enkele aanwijzing dat ze de gewelddadige en gloeiend hete reis door een atmosfeer zouden overleven. De Biopan experimentenmodule ging dicht voordat Foton terugvloog door de dampkring. Daarom zijn de korstmossen, met veertien dagen ervaring als ‘astronaut’, ongeschonden in de handen van de wetenschap terecht gekomen.
Ook het grote publiek kan deze mossen bewonderen. Van 22 december tot 8 januari heeft Space Expo in Noordwijk een speciale tentoonstelling ingericht: ‘De Korstmonauten’. Op 14 december organiseert Space Expo een symposium over de “Korstmonauten”. Meer informatie is te vinden op de website van Space Expo.
