Ruimtevaart tastbaar maken op open dag ESTEC

'Ik heb al heel veel gezien van de ruimte. Thuis heb ik een eigen telescoop. Hij is niet heel groot, maar goed genoeg. Laatst maakte ik zelfs een foto van Saturnus. Dat is mijn lievelingsplaneet. Wist je dat Saturnus meer dan 60 manen heeft? Ik wel. Mijn favoriete maan is Titan.' De 8-jarige Michał Stoch kan maar niet ophouden met praten over de ruimte. Als een van de eerste open dag-bezoekers die op zondag door de poorten van ESTEC stromen, wil hij zo snel mogelijk alles zien. Veel valt hem niet te vertellen: de kleine spraakwaterval weet meer over de ruimte dan menig volwassene.

'Hij is al jaren gek op alles wat met de ruimte te maken heeft', verzekert moeder Magdalena. Het tweetal bezoekt de open dag voor de eerste keer en maakt deel uit van de duizenden bezoekers die op 5 oktober ESTEC van binnen kwamen bekijken. 'Ik ga echt overal naartoe', dendert Michał door. 'Straks wil ik mijn eigen raket bouwen, maar ik wil ook heel graag de astronauten ontmoeten. Vooral André Kuipers. Als ik later groot ben word ik zelf ook astronaut. Ik wil de eerste man op Mars zijn.'

Dubbel feest

Niet alleen Michał komt deze zondag naar Noordwijk om astronauten te ontmoeten. Vooral de jongere bezoekers lijken geen genoeg te krijgen van Paolo Nespoli, Franco Malerba en onze eigen André Kuipers. Het is vaker wel dan niet dringen om een handtekening. En wanneer de bezoekers gevraagd wordt 'Lang zal hij leven' te zingen voor de jarige André, zingen de kinderen het hardst mee. 'Dit voelt echt heel bijzonder', aldus de astronaut. 'Ik heb nog nooit een verjaardagsfeestje gegeven met duizenden gasten.'

Niet alleen André Kuipers vierde zijn verjaardag tijdens de open dag, ook ESA zelf was jarig. De Europese ruimtevaartorganisatie bestaat in 2014 namelijk 50 jaar. Reden genoeg om op de open dag terug te blikken op de bijzondere projecten van die afgelopen halve eeuw. Maar ook om vooruit te kijken naar de toekomst, weet Christophe Praz. Samen met andere leden van ESA's Advanced Concept Team geeft hij bezoekers een kijkje in die toekomst, onder andere door ze virtueel mee te nemen naar Mars. 'Als je deze virtualreality-bril opzet, maak je een achtbaanritje over de planeet', aldus Praz. 'We gebruiken informatie van de Mars Express-missie om het planeetoppervlak zo goed mogelijk in kaart te brengen. Deze techniek zou in de toekomst gebruikt kunnen worden bij trainingen, bijvoorbeeld om geschikte landingsplekken te vinden.'

Best bewaarde geheim

Het op een dergelijke manier tastbaar maken van de ruimtevaart is het belangrijkste doel van de open dag. 'Tot een paar jaar geleden was ESTEC nog het best bewaarde geheim van Nederland. Met deze open dag willen we dat graag veranderen en aan de mensen die wij dienen laten zien we allemaal doen', verduidelijkt Franco Ongaro, hoofd van ESTEC. 'Maar we doen het ook een beetje voor onszelf. Bij sommige van de bezoekers zien we de verwondering in de ogen als we ze vertellen over onze projecten. Dat geeft ons de energie om er weer een jaar tegenaan te gaan.'

Tijdens een rondwandeling door de gangen van ESTEC valt vooral dat laatste op. De talloze vrijwilligers doen het passerende publiek vol overtuiging alles uit de doeken over de projecten van ESA, van Mercurius-missie BepiColombo en 'kometenjager' Rosetta tot de CryoSat-missie en het nieuwe Europese ruimtevliegtuig IXV. Overal lijkt de belangrijkste vraag: 'Wat kunnen we ermee?' Zo draait bij ESA's centrifuge een videoreportage waarin de werking van de centrifuge in beeld wordt gebracht met behulp van een zak frietjes. De conclusie: frietjes die 3G aan zwaartekracht ervaren (drie keer zo veel als de normale zwaartekracht op aarde) worden het knapperigst.

Tastbaar maken

Ook André Bos merkt dat bezoekers vooral benieuwd zijn naar het nut van de verschillende ruimtevaartprojecten die gepresenteerd worden. Hij legt op de open dag uit wat zijn bedrijf s&t doet: 'We gebruiken satellietbeelden om pijpleidingen in de gaten te houden. Door foto's die op verschillende momenten gemaakt zijn met elkaar te vergelijken, kunnen we zien of er bijvoorbeeld gegraven wordt op plekken waar belangrijke gasleidingen lopen. Voorheen moesten we daar helikopters voor gebruiken.'

De ruimtevaart tastbaar maken voor het dagelijks leven loopt als rode draad door de open dag. Zo leren bezoekers niet alleen alles over wat satellieten voor ons kunnen betekenen, maar zien ze in het Spacecraft Test Centre hoe ruimtevaartuigen getest worden voordat ze de dampkring verlaten en botsen ze onderweg naar de centrifuge op een model van ESA's IXV-ruimtevliegtuig. In de Highbay nemen ze daarnaast een kijkje in Columbus, turen ze naar testrobots en luisteren ze naar een praatje over paraboolvluchten. 'Kijk pap, die mensen zweven. Dat wil ik ook', verzucht Dani (7), terwijl hij zich net als hordes andere bezoekers aan het eind van de dag met een volle tas posters en goodies naar de uitgang begeeft.