Wereldkaarten van brandhaarden nu bijna realtime online

De ATSR World Fire Atlas (WFA) is de eerste meerjaren atlas over branden wereldwijd en bevat gegevens die ongeveer zes uur eerder zijn verzameld. De gegevens zijn een belangrijke informatiebron voor wetenschappers, omdat branden sterk bijdragen tot de verandering van het milieu.

'De atlas is een uitstekende bron die een kijk op onze wereld geeft die voorheen niet mogelijk was. Nu kunnen ecologen ongetwijfeld een antwoord vinden op zowel oude als nieuwe vragen over de rol van bosbranden in het vormgeven van de natuur', zegt Matt Fitzpatrick van de afdeling Ecologie en Evolutionaire Biologie van de universiteit van Tennessee.

Jaarlijks gaat meer dan vijftig miljoen hectare bos in vlammen op. Bosbranden dragen sterk bij tot de verontreiniging van de atmosfeer, want de verbranding van biomassa heeft een direct effect op de balans van koolzuur en andere broeikasgassen. In de afgelopen tien jaar is het onderzoekers duidelijk geworden dat het belangrijk is om dat proces te monitoren. Op dit moment worden de WFA-gegevens in feite vooral gebruikt om de atmosfeer te onderzoeken.

Het kwantificeren van branden is belangrijk om de ontwikkelingen van klimaatverandering te kunnen volgen. Zo was het verschijnsel El Niño in 1998 deels verantwoordelijk voor de bosbranden in Borneo. Daarbij kwam tweeënhalf biljoen ton koolstof in de atmosfeer terecht, evenveel als de hele koolstofuitstoot van Europa in dat jaar.

Er zijn ruim tweehonderd geregistreerde gebruikers van de WFA. De gegevens worden gebruikt in Europa, Azië, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Afrika en Australië voor onderzoek van de atmosferische chemie, verandering in landgebruik, ecologie van milieuverandering, brandpreventie en -beheersing en meteorologie.

De gegevens zijn onder meer door de universiteit van Harvard, de universiteit van Toronto, het National Centre for Atmosphere en NASA verwerkt in onderzoekspublicaties. Tot nu toe zijn meer dan honderd wetenschappelijke publicaties op WFA-gegevens gebaseerd.

Naast de kaarten worden de tijd, de datum en de lengte- en breedtegraad van de hotspots gegeven. De database bestrijkt de periode van 1995 tot nu toe, maar de jaargegevens zijn volledig met ingang van 1997.

De WFA-gegevens zijn afgeleid van de resultaten van de Along Track Scanning Radiometer (ATSR) aan boord van de in 1995 gelanceerde ERS-2 satelliet van ESA en van de Advanced Along Track Scanning Radiometer (AATSR) aan boord van ESA’s Envisat, die sinds 2002 rond de aarde cirkelt.

Deze twee sensoren werken als een thermometer in de lucht. Ze meten de thermische infraroodstraling om de temperatuur van het landoppervlak op aarde te bepalen. Branden zijn het best op te sporen als het nacht is, omdat het land rondom de brand dan koeler is. Temperaturen boven 38,85 graden Celsius worden door ATSR/AATSR als brandend vuur beschouwd. De sensoren herkennen overigens ook kleine brandjes als gasvlammen op een industrieterrein, omdat die heel heet zijn.

De WFA is een intern en Data User Programme (DUP)-project.