Woensdagmorgen.nl: sporten met satellieten

Zo op het eerste oog lijkt het een hele normale voetbaltraining: spelers van het eerste elftal van De Graafschap rennen over het veld, spelen de bal over en gaan voor het doel. Toch is er iets aan de training dat anders is dan normaal. Alle spelers op het veld dragen een speciaal hesje, met daarin een apparaat dat hun spel monitort. Van elke speler worden explosiviteit, topsnelheid, uithoudingsvermogen en wendbaarheid gemeten. De daaruit voortvloeiende data komt terecht bij de coach, die zo precies kan zien hoe zijn team eraan toe is.

Secure tracking wordt dat genoemd. Het systeem dat De Graafschap gebruikt heet JOHAN en is een Nederlandse vinding. JOHAN gebruikt ruimtevaarttechniek om sporters beter te laten trainen. Dat doet het systeem met een apparaat ter grootte van een bankpas. Het apparaat bevat gps-ontvangers, gyroscopen en versnellingsmeters. De gyroscoop meet hoe snel de spelers draaien, terwijl de versnellingsmeters zien hoe de speler versnelt. De gps-ontvanger slaat dan weer de locatie van de speler op en meet de snelheid waarmee hij zich verplaatst. Het door de Europese ruimtevaartorganisatie ontwikkelde EGNOS wordt gebruikt om de data te corrigeren en zo de routes die spelers hebben afgelegd nog nauwkeuriger vast te leggen.

Gerichter trainen

Teams die JOHAN gebruiken kunnen daar op meerdere manieren hun voordeel mee doen, weet bedenker Jelle Reichert. 'Coaches kunnen met ons systeem veel gerichter trainen. Een spits hoort explosief te zijn. Is hij dat niet, dan maakt JOHAN dat inzichtelijk voor de coach, die daar op kan inspelen', aldus Reichert, die in 2013 een internationale prijs won voor zijn idee. Sindsdien werkt hij zijn plan verder uit met hulp van ESA's Business Incubation Centre in Noordwijk. 'Maar JOHAN meet niet alleen individuele spelers. Het systeem brengt ook de gezondheid van het team in kaart. Zo kan de coach zien of het tijd is voor een zware, of een lichte training.'

De afgelopen twee maanden reisde Reichert het hele land door om sporttrainingen bij te wonen waarbij zijn prototype werd gebruikt. Naast de spelers van De Graafschap maken ook een jeugdteam van FC Eindhoven, twee hockeyteams en het nationale damesrugybteam Ladies Seven gebruik van de techniek. Nu is dat nog vooral voor training, maar in de toekomst moet JOHAN ook helpen met tactische analyse. 'Dankzij EGNOS kunnen de gps-trackers in ons systeem nauwkeurig bijhouden waar spelers zich bevinden. Coaches kunnen die data gebruiken om een simulatie van een wedstrijd te draaien. Zo kunnen ze samen zien waar het goed of fout ging.'

Met het oog op de toekomst

De prototypes waarmee het eerste elftal van De Graafschap traint zijn precies dat: prototypes. Voordat JOHAN op de markt komt, moet er nog het een en ander gebeuren. 'Onze analysesoftware is nog niet snel genoeg en de hesjes waarin onze sensoren zitten, zitten nog niet voor alle sporters even prettig.' Toch wil Reichert al in maart een showcasemodel klaar hebben, dat vervolgens in augustus geleverd kan worden.

Dat eerste model maakt nog gebruik van de gps-navigatiesatellieten. Latere edities moeten signalen oppikken van het Europese satellietnavigatiesysteem Galileo, dat vele malen nauwkeuriger is dan gps. 'Daarnaast willen we ons apparaat in de toekomst het liefst zo klein maken dat het in kleding is te integreren. Dat is een plan voor de lange termijn, maar we zoeken nu al naar partijen binnen de ruimtevaart die ons daarmee kunnen helpen. Zo verbeteren we sportprestaties met behulp van de ruimtevaart.'

Woensdagmorgen.nl

De volgende editie van Woensdagmorgen.nl vindt plaats op woensdag 5 november en duurt van 8.30 tot 11.00 uur. De deuren gaan open om 8.00 uur. Naast Reichert zal hockeycoach Maarten Stenvers vertellen over zijn ervaring met JOHAN. Daarnaast zal sportwetenschapper Arne Jaspers spreken over zijn onderzoek naar het gebruik van trackingsystemen in de sportwereld. Meer informatie: www.johan-sports.com en www.woensdagmorgen.nl.