Frank De Winne na zijn succesvolle ruimtemissie

Op zondag 10 november 2002 keerde de Belgische ESA-astronaut Frank De Winne samen met zijn twee Russische gezellen Sergej Zaljotin en Joeri Lontsjakov aan boord van de Sojoez TM-34 terug na de bijzonder geslaagde Odissea-missie aan boord van het International Space Station (ISS). De Russisch-Belgische bemanning leverde het nieuwe ruimteschip Sojoez TMA-1 af bij het ruimtestation en Frank voerde een uitgebreid experimenteel programma van 23 experimenten uit.

Voel je het vertrek van de raket?
Natuurlijk voel je trillingen wanneer onder je de motoren van de raket worden aangezet. Ondanks het feit dat ik daar niet echt voor getraind had, had ik dit wel verwacht. Het moment dat de vier zijraketten worden afgestoten voel je een flinke schok, maar dat hele profiel had ik in de centrifuge geoefend. De lancering is grotendeels verlopen zoals ik verwacht had.

En de landing?
Dat was heel anders. Op het moment dat de parachutes opengaan slingert de capsule werkelijk naar alle kanten. Dat duurt een hele tijd. Je hebt echt de indruk ondersteboven te gaan. Wanneer dan daarna de hoofdparachute opengaat voel je terug een schok en heb je weer hetzelfde. Daarna stabiliseert alles zich. Overigens is dit alles volkomen normaal. Mijn commandant Sergej Zaljotin had me er vooraf over verteld, maar het was erger dan ik gedacht had. De eigenlijke landing was tamelijk hard en omdat ze 's nachts gebeurde totaal onverwacht. We zijn een paar keer rondgetuimeld en de capsule kwam uiteindelijk op zijn kant te liggen. De bergingsploegen waren heel snel ter plaatse. Ongeveer tien minuten na de landing waren er al mensen bij de capsule. De bergers moesten nog een tent opstellen, want het was bitter koud, en daarom zijn we nog een half uurtje in de capsule blijven liggen.

Had je bij de landing een gevoel van 'we hebben de missie tot een goed einde gebracht'?
Toch wel, want de landing en het opengaan van de parachutes was toch een heel kritieke fase van de vlucht, waar je verder zelf weinig aan kan doen. Toen we gestabiliseerd veilig en wel onder de parachute hingen, voelde ik me al meer op mijn gemak.

Zijn er tijdens jouw missie zaken gebeurd die je ondanks de uitgebreide voorbereiding niet had voorzien?
Af en toe gebeuren er met de experimenten dingen die je niet had voorzien. Meestal vonden we daar wel een oplossing voor. Spijtiggenoeg is het experiment Nanoslab tijdens deze missie volledig verloren gegaan, maar misschien kan het tijdens een volgende vlucht worden uitgevoerd. Normaal moest het experiment automatisch worden opgestart in de Microgravity Science Glovebox (MSG), maar het is nooit opgestart. Momenteel weet ik niet precies waarom.

Welke indruk gaf het ruimtestation?
Wanneer je het ruimtestation binnenkomt geeft het toch wel een andere indruk dan in de simulators. Het is ongelooflijk wat er allemaal aan de wanden hangt, opgeslagen ligt, welke fotoapparatuur er is… Sommige delen van het station, leken wat groter dan ik had gedacht, andere zoals het Russische deel, wat kleiner maar dat is ook logisch als je er met zes mensen tegelijk in samenkomt.

Was je de toestand van gewichtloosheid snel gewoon?
Dat is even wennen. In het begin weet je niet goed hoe je je moet vasthouden, hoe je moet drinken. Zo duwde ik zonder erbij na te denken op mijn theezakje, waarna de thee in het rond begon te zweven! Zelfs een toets van een computer aanraken is voldoende om weg te vliegen. Op de grond denk je daar helemaal niet aan. Of bijvoorbeeld iets aan de muur hangen. Bij de minste kracht vlieg je weg. Dat vergt in het begin toch wel enige aanpassing, maar na een tijdje leer je dat.

Wat was jouw meest bijzondere ervaring?
Toen ik de eerste keer naar de aarde keek en zag hoe dun de atmosfeer wel is. Het is zeer mooi de aarde van daarboven te bekijken. En ook de hoeveelheid instrumenten, wetenschappelijke apparatuur en technisch materiaal aan boord van het ruimtestation, wat er allemaal gedaan wordt, het leven aan boord... Dat vond ik fantastisch.

Hoe verloopt de aanpassing aan de zwaartekracht?
Het duurt behoorlijk lang alvorens je voor 100% bent aangepast. Dat kan men nagaan via allerlei metingen. Voor zover ik het zelf aanvoel ben ik al grotendeels aangepast, hoewel ik me 's avonds nog wat moe voel.

Wat heb je gedaan sinds je terugkeer?
Vooral terug een aantal sessies van de medische experimenten Cardiocog en Neurocog en verder medische onderzoeken. Dit wordt gedaan om metingen tijdens de vlucht te vergelijken met gegevens voor en na de missie en te zien hoe snel de meetwaarden terug op het niveau komen van voor de vlucht.

Wanneer is jouw vlucht 'definitief' gedaan?
Dat duurt nog een hele tijd. Ik meen dat de laatste medische proeven pas over een zestal maanden plaatsvinden. Hier in Rusland wordt de vlucht enkele weken na de landing afgesloten met onder meer een technische debriefing. Na de medische proeven in Rusland en een aanpassingsperiode van een aantal weken kom ik daarna naar België.

Wat zijn jouw plannen op langere termijn?
Dat staat nog niet vast, maar in ieder geval blijven verder werken voor ESA, waarschijnlijk te ESTEC in Noordwijk of EAC in Keulen. Dat zal vooral technische ondersteuning inhouden van ESA-projecten als Columbus, de module die ESA in 2004 aan het ISS vastkoppelt, en de ruimtecargo ATV, die in hetzelfde jaar voor het eerst naar het ISS wordt gelanceerd of nog… ondersteuning van vluchten van andere ESA-astronauten. Er zijn veel mogelijke taken.

Jij bent ongetwijfeld overtuigd van het nut van het ISS?
Natuurlijk, zeker als je in het Amerikaanse labo [Destiny] hebt gewerkt en in het Russische gedeelte. Ik heb in de twee gewerkt en ben ervan overtuigd dat je er goede wetenschap kan doen. Daarvoor is het absoluut noodzakelijk dat we er onze Europese module Columbus aan kunnen vastkoppelen en we uiteindelijk naar een zes- of zevenkoppige bemanning gaan.

Hoop je ooit een lange missie te kunnen uitvoeren aan boord van het ISS?
Jazeker, dat hoop ik later te doen. Voor mijn familie is het nodig dat ik nu eerst een zekere periode thuis ben, maar na verloop van tijd hoop ik een langdurige ruimtemissie te kunnen maken.

Had je het enthousiasme in België over jouw vlucht verwacht?
Dat er veel aandacht voor ging zijn wel, maar aan het grote enthousiasme had ik niet gedacht. Dat doet me natuurlijk heel veel plezier, vooral ook omdat jongeren veel belangstelling hadden. Dat was overigens één van de doelstellingen van de vlucht: jonge mensen motiveren om te kiezen voor wetenschappen en operationele beroepen. Ik hoop dat dit gelukt is.