Ik ben een astronaut - André als astronaut

André als astronaut

Waarom wilde je astronaut worden?
Ik wilde astronaut worden omdat ik het spannend vond om te werken in een wereld waarin allerlei bijzondere en gekke dingen gebeuren. Je draagt bijvoorbeeld een ruimtepak, praat via radio's en vliegt met ruimteschepen.

Het leek me ook heel mooi om de aarde vanuit de ruimte te bekijken en te zien dat het eigenlijk een losse bol is. Ik heb dat natuurlijk vaak op foto's en films gezien, maar het lijkt me prachtig om het met eigen ogen te bekijken. Het is een heel gek idee dat je echt los komt van de aarde.

Ik vind het ook leuk om te zweven en dan experimenten te doen die je wel eens op films ziet, bijvoorbeeld met bolletjes sinaasappelsap. Toen ik wat ouder werd, wilde ik ook graag iets nuttigs doen voor de mensheid. In de ruimtevaart kan dat.

Was het je grote droom om astronaut te worden?
Ik werd heel enthousiast over ruimtevaart toen ik op de middelbare school zat en scheikunde en natuurkunde kreeg. Thuis las ik boekjes van een sciencefiction serie die mijn oma voor me gekocht had. Het leek me fantastisch om zelf astronaut te worden en avonturen te beleven, maar eerlijk gezegd durfde ik toen nog niet te hopen dat het me zou lukken. Ik durfde er alleen maar over te dromen.

Wanneer kreeg je hoop?
Toen ik een jaar of 19 was, werden er voor het eerst Europese astronauten gekozen. Dat waren geen testpiloten, maar mensen die natuurkunde hadden gestudeerd. Er zat ook een Nederlander bij, Wubbo Ockels. Hij vloog in 1985 met de spaceshuttle naar de ruimte. Ik droeg in die tijd een bril en dacht dat ik daarom geen astronaut kon worden, maar Wubbo droeg ook een bril. Toen dacht ik: "Hé, het kan wel!" Vanaf dat moment kreeg ik hoop dat ik ook astronaut kon worden. Maar ik ben eerst medicijnen gaan studeren en arts geworden.

Wanneer werd je droom werkelijkheid?
Toen ik 31 jaar was, stond er een advertentie in de krant waarin astronauten werden gevraagd. Dat was in september 1990. Ik heb een sollicitatiebrief gestuurd en werd uitgenodigd voor een gesprek. Toen ging het balletje rollen. Maar ik moest wel veel geduld hebben. Pas in 1998 werd ik gekozen als astronaut en kwam ik in het Europese astronautenteam.

Voel je je al astronaut?
Nee, ik voel mij pas astronaut als ik een rondje om de aarde heb gevlogen. Ik wil één baan om de aarde hebben gemaakt. Maar voor de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA ben ik nu al astronaut. Bij de Amerikaanse astronauten is het weer anders. Daar ben je astronaut als je meer dan 80 kilometer boven het aardoppervlak bent geweest.

Waar begint de ruimte precies?
Daar denken mensen verschillend over. Op ongeveer tien kilometer hoogte is er te weinig lucht en heb je zuurstof nodig. Op twintig kilometer hoogte gaat je bloed borrelen, net zoals belletjes in een fles priklimonade. Om dat te voorkomen moet je een drukpak dragen. Op tachtig kilometer hoogte kun je niet meer met een gewoon vliegtuig vliegen, omdat de lucht te dun is, je hebt daar niets meer aan vleugels. Als je ongeveer tweehonderd kilometer boven de aarde bent, is er geen weerstand meer. Daar is dus geen lucht die je snelheid afremt. De ruimtevaart vindt boven die grens plaats. En op zevenhonderd kilometer hoogte botsen de luchtmoleculen niet meer. Daar houdt de dampkring pas echt op. Er zijn ook mensen die vinden dat je pas echt van de aarde los bent als je in de aantrekkingskracht van de maan komt. Er is dus geen vaste grens voor de ruimte.

Hoe word je als Nederlander astronaut?
In Europa kun je astronaut worden als de ESA astronauten nodig heeft. Bijvoorbeeld wanneer diverse astronauten met pensioen zijn gegaan, of als er straks meer mensen tegelijk naar het Internationale Ruimtestation gaan. Dan zal ESA vast weer een advertentie plaatsen.

Iedereen kan solliciteren, maar alleen mensen die een universitaire studie hebben gedaan in een technisch of natuurwetenschappelijk vak maken een kans. Je moet ongeveer 27 tot 37 jaar oud zijn en een paar jaar werkervaring hebben in jouw vak. Ook moet je natuurlijk gezond zijn. Je mag best een bril dragen en zelfs een operatie hebben gehad, als je maar normaal kan werken en alle dingen kan doen die van je verwacht worden. Wanneer je aan alle eisen voldoet, gaat ESA met je praten. Als deze gesprekken goed verlopen, word je uitgebreid getest op je gezondheid en wordt bijvoorbeeld gekeken of je met moeilijke en spannende situaties kunt omgaan.

Wat was je verwachting van de training?
De opleiding tot kosmonaut is moeilijker dan ik had verwacht. Ik volg mijn opleiding in Rusland omdat ik met een Russisch ruimteschip, de Sojoez, naar het Internationale Ruimtestation vlieg. Daarom moet ik ook Russisch leren. Als astronaut denk je dat je in de ruimte gaat werken, maar de werkelijkheid is dat je weer naar school gaat en heel ingewikkelde dingen moet leren. Ik doe bijna elke week examen. Ook vind ik het niet altijd leuk om in een ander land te wonen zonder mijn familie en vrienden.

Wat moet je allemaal leren?
Ik moet leren waar alle knoppen zitten in het ruimteschip, hoe ik een ruimtepak aantrek, hoe we moeten vastkoppelen aan het ruimtestation en hoe ik een raketmotor laat starten om terug te keren naar de aarde. Maar ook bijvoorbeeld hoe ik naar de wc ga, hoe ik eten maak en hoe ik via de radio kan praten met de mensen op aarde.

Wat vind je het moeilijkst?
Het besturen van het ruimteschip. Je kunt met zo'n schip alle kanten uit, ook ondersteboven of een soort koprol maken. De stroom voor het ruimteschip komt via de zonnepanelen. Daarom moet je ervoor zorgen dat deze panelen naar de zon gekeerd staan. Maar dat is best lastig, omdat het ruimteschip zelf ook om de aarde draait.

Wat is het leukste dat je hebt geleerd?
Het leukste dat ik geleerd heb, is een ruimtepak aantrekken terwijl ik zweef tijdens paraboolvluchten. Dat zijn vluchten waarbij een vliegtuig een vrije val maakt van ongeveer 20 seconden, waardoor je even gewichtloos bent. Wat ik ook heel leuk vond, maar hiervoor heb ik niet hoeven leren, was het maken van mijn stoel voor het ruimteschip. Daarvoor moest ik in een soort badkuip zitten en werd ik helemaal in gips gegoten. Mijn hele lichaam werd opgemeten, want deze stoel, die de vorm heeft van een kuip, moet precies passen.

Je krijgt ook overlevingstraining?
Het kan gebeuren dat de Sojoez bij de terugkeer naar de aarde per ongeluk op een heel koude plek landt. Tijdens een koude Russische winter kan het wel - 30 °C graden vriezen. In die omstandigheden moet de bemanning kunnen overleven. Daarvoor heb ik een training gehad. We moesten zelf een tent bouwen, een vuur maken en ons beschermen tegen de kou. Het schip kan ook in het water landen. In dat geval moeten we ook precies weten wat we moeten doen.

Is het gevaarlijk om de ruimte in te gaan?

Ja, want er is in de ruimte geen luchtdruk en geen zuurstof. Als je zonder ruimtepak naar buiten gaat, ontstaan er belletjes in je bloed. Als je gelanceerd wordt, zit je op een enorme raket die is gevuld met heel veel brandstof die kan exploderen. Bij de terugkeer naar de aarde kan het gebeuren dat de parachute niet opengaat. En zo zijn er nog veel meer gevaren te noemen.

Bij de spaceshuttle Columbia hebben we bijvoorbeeld gezien dat er als gevolg van een kleine beschadiging veel mis kan gaan. De snelheid van een ruimteschip is heel hoog, ongeveer 28 000 kilometer per uur. Als er dan iets verkeerd gaat, ontstaat een heel gevaarlijke situatie. Maar er wordt goed nagedacht over noodprocedures die uitgebreid worden getest. En astronauten worden heel goed getraind om in een noodsituatie te handelen en oplossingen te bedenken.

Is het in de ruimte altijd donker?
In de ruimte is geen blauwe lucht zoals op aarde, want in de ruimte is nu eenmaal niets om het licht van de zon te verspreiden. Als je het heelal inkijkt, is het donker. Maar als je vanuit de ruimte naar de zon kijkt, is het zo licht dat je je ogen goed moet beschermen. Je ziet de zon alleen als je aan de goede kant van de aarde bent waar het dag is. Vanuit de ruimte zie je de aarde dan als een grote, blauwe bol in het zwarte niets. Als je met het ruimtestation aan de achterkant van de aarde bent, zie je alleen de sterren.

Ga je meerdere ruimtevluchten maken?
Ik hoop zelf dat ik vaker dan één keer een ruimtereis maak. Dat is ook de bedoeling. Maar omdat er op dit moment heel weinig ruimtevluchten worden gemaakt, zal ik lang moeten wachten en kan het zelfs gebeuren dat het bij deze ene reis in april 2004 blijft. Het liefst zou ik een keer een ruimtewandeling maken. Dat staat voor deze vlucht niet gepland, maar ik heb er wel al voor getraind.

Wat maakt deze vlucht typisch Nederlands?
Tijdens mijn vlucht voer ik veel Nederlandse experimenten uit aan boord van het Internationale Ruimtestation. De Nederlandse overheid heeft voor deze vlucht betaald. De organisatie van de vlucht wordt gedaan door de Europese ruimtevaartorganisatie, de ESA, want ik ben een Europese astronaut. De training wordt verzorgd door onze Russische collega's.

Hoe vind je het om met mensen uit verschillende landen samen te werken? Spreek je Russisch aan boord?
We spreken Russisch en Engels met elkaar. Ik vind het heel leuk om met veel mensen uit verschillende landen samen te werken. Ik werk niet alleen met kosmonauten en astronauten, maar ook met dokters, trainers, technici en wetenschappers. Dat is behalve leuk ook heel erg leerzaam.