Enorme aardbeving verandert zwaartekracht van de aarde
06 december 2013
Hoewel ESA’s GOCE-satelliet enkele weken geleden al is opgebrand tijdens de terugkeer in de dampkring, blijft deze unieke missie voor verrassingen zorgen. De laatste onverwachte ontdekking is dat GOCE een duidelijke verandering heeft opgemerkt in de plaatselijke zwaartekracht na de vernietigende aardbeving in Japan in 2011.
De pijlvormige GOCE was speciaal ontworpen om de variaties in het zwaartekrachtveld van de aarde gedetailleerder en nauwkeuriger dan ooit in kaart te brengen. De satelliet volgde een bijna-polaire baan die licht varieerde door veranderingen in de aantrekkingskracht van de aarde.
Door de gegevens die GOCE in de loop van zijn vierjarige missie heeft doorgezonden zorgvuldig te analyseren, zijn wetenschappers erin geslaagd een opmerkelijk nauwkeurig model ('geoïde') van de zwaartekracht op aarde te maken. Maar de gradiëntmeter aan boord was zo gevoelig dat het ook mogelijk was om andere kenmerken van onze planeet te bestuderen, zoals oceaanstromen, het veranderende zeeniveau, de hoogte van het landoppervlak en de gelaagde opbouw van de rotsige aardkorst. Na de hevige aardbeving van 11 maart 2011 in Japan registreerde hij zelfs luchtstromingen en geluidsgolven in de atmosfeer die daardoor waren ontstaan.
En nu heeft GOCE weer iedereen verrast door veranderingen in het plaatselijke zwaartekrachtveld te meten na dezelfde krachtige aardbeving die verwoestingen aanrichtte in een groot deel van Japan. Duitse en Nederlandse wetenschappers hebben de GOCE-resultaten geanalyseerd en ontdekt dat de zwaartekracht op het eiland Honshu en de oceaanbodem rondom merkbaar gewijzigd is na de aardbeving. Dit is de eerste keer dat GOCE-gegevens veranderingen in de tijd hebben laten zien.
Bovendien wijken de door GOCE gemeten wijzigingen in de zwaartekracht qua omvang en locatie af van de voorspellingen. Door de GOCE-gegevens te combineren met informatie van de Duits-Amerikaanse GRACE-missie en uit andere bronnen, kunnen wetenschappers een veel nauwkeuriger beeld krijgen van wat er is gebeurd tijdens de onderwaterbeving.
