Herschel lost mysterie rond water op Jupiter op
24 april 2013
Jupiter, de grootste planeet in het zonnestelsel, bestaat voor het grootste deel uit de gassen waterstof en helium. Bovenin de atmosfeer zijn kleine hoeveelheden water gevonden maar tot nu toe wist niemand zeker waar dat vandaan kwam. Dit jarenoude raadsel is nu ontrafeld door ESA’s Herschel-ruimtelaboratorium, de gevoeligste IR-telescoop die ooit de ruimte is ingebracht. Herschel heeft overtuigend bewijs gevonden dat het water er terecht is gekomen door een serie komeetinslagen in juli 1994!
Botsingen met kosmisch puin vormen een constante bedreiging voor de planeten van het zonnestelsel, ook voor de aarde. Toch zijn er nog maar weinig botsingen echt waargenomen. De eerste keer dat dit gebeurde was 19 jaar geleden op Jupiter. Astronomen keken met verbazing toe hoe 21 brokstukken van de komeet Shoemaker-Levy 9 in de bovenste atmosfeer van de planeet insloegen en uiteenspatten.
ESA's in 1995 gelanceerde Infrared Space Observatory was de eerste satelliet die in de bovenste atmosfeer van Jupiter water constateerde en bestudeerde. Wetenschappers stelden vast dat het water niet van de planeet zelf afkomstig was, bijvoorbeeld door opstijging. Maar als het van buiten was aangevoerd, waar kwam het water dan vandaan?
De komeet Shoemaker-Levy 9 werd veel genoemd als mogelijke bron maar het ontbrak aan hard bewijs. Met behulp van de gevoelige infrarode ogen van Herschel is het raadsel nu opgelost. Het ruimtelaboratorium heeft op het zuidelijk halfrond van Jupiter twee tot drie keer zoveel water aangetroffen als op het noordelijk halfrond. De watersporen worden alleen op grote hoogte gevonden en vooral in de buurt van de plaatsen waar in 1994 de komeetbrokstukken insloegen.
Nog meer gedetailleerde waarnemingen van de gassen waaruit de enorme atmosfeer van Jupiter is opgebouwd worden gemaakt tijdens ESA’s JUICE-missie, die in 2022 vertrekt naar deze gasreus.
