De krimpende gaten in de ozonlaag
11 februari 2013
Ozongat boven Antarctica: 2011 en 2012
Sinds het begin van de jaren 1980 hebben zich elk jaar enorme gaten gevormd in de ozonlaag, hoog boven de poolgebieden van de aarde. Satellieten zoals ESA's ERS-2 en Envisat lieten zien hoe deze gaten zich ontwikkelden en groeiden. Soms waren ze zelfs even groot als Europa.
Maar de concentraties van ozon stijgen en het lijkt erop dat het gat boven Antarctica misschien wel langzaam aan het verdwijnen is. Er is nog beter nieuws: de ozonsensor op de Europese MetOp-weersatellliet heeft vastgesteld dat het gat boven Antarctica in het jaar 2012 kleiner was dan het in tien jaar is geweest!
Ozon is een soort zuurstof. Er bevinden zich kleine hoeveelheden ozongas in de stratosfeer, 20-50 km boven de aarde. Gelukkig voor ons beschermt de ozonlaag ons tegen het ultraviolette licht van de zon. Dat licht is een belangrijke oorzaak van huidkanker.
De ontwikkeling van de ozonlaag wordt beïnvloed door een combinatie van atmosferische reacties, wind en temperatuur. Ongewone weersomstandigheden en atmosferische situaties kunnen leiden tot extreme ozon-omstandigheden, zoals de ongekend lage hoeveelheid ozon die in de lente van 2011 boven de noordpool werd geobserveerd.
Maar de belangrijkste oorzaak van de afbraak van ozon is vervuiling door de mens. Chemische reacties van chloorverbindingen (cfk's) in hoge wolken vernietigen de ozon. Aan het begin van de poollente zorgt de combinatie van terugkerend zonlicht en chloorreacties ervoor dat ozonmoleculen zich splitsen tot zuurstof. Eén chloormolecule kan duizenden ozonmoleculen afbreken.
Cfk's zijn sinds 1987 verboden, maar ze blijven nog jarenlang in de atmosfeer hangen. Het kan wel tot 2050 duren voordat de chloorniveaus weer net zo laag zijn als in de jaren 1960. Tot die tijd blijven satellieten de seizoensveranderingen in de ozonlaag bestuderen.
