Einde nadert voor ESA’s 'Ferrari in de ruimte'
19 september 2013
De missie van GOCE zit er na ruim vier jaar in een baan om de aarde bijna op. Midden oktober is de satelliet door al zijn brandstof heen en begint hij langzaam te dalen. Naar verwachting keert hij ongeveer drie weken later terug in de dampkring.
GOCE cirkelt al sinds maart 2009 om de aarde op nog geen 270 kilometer hoogte. Dat is erg laag voor een wetenschappelijke kunstmaan. Zijn taak was om de kleine schommelingen in de zwaartekracht aan het aardoppervlak heel nauwkeurig in kaart te brengen.
Zwaartekracht is de kracht die alles op aarde omlaag trekt. Maar die aantrekkingskracht is niet overal precies gelijk. Dat komt voor een deel omdat de planeet niet helemaal rond is – hij is iets platter bij de polen. De zwaartekracht wordt ook beïnvloed door hoge bergen, diepe troggen in de oceaanbodem en de dikte en dichtheid van lagen gesteente.
In zijn baan rond de aarde komt het ruimtevaartuig over gebieden met verschillende aantrekkingskracht. Daardoor gaat GOCE op en neer en met zijn instrumenten registreert hij die veranderingen. De metingen zijn zo precies omdat de kunstmaan heel laag vliegt en mooi gestroomlijnd is. Daarom wordt hij ook wel de ‘Ferrari in de ruimte' genoemd. De unieke satelliet is buitengewoon stabiel. Hij heeft geen bewegende delen zoals je vaak op andere ruimtevaartuigen ziet.
De gegevens van GOCE zijn gebruikt voor het bestuderen van oceaanstromen, het veranderende zeeniveau, de hoogte van het landoppervlak en de gelaagde opbouw van de rotsige aardkorst. Na de hevige aardbeving van 11 maart 2011 in Japan registreerde hij zelfs luchtstromingen en geluidsgolven in de atmosfeer die daar het gevolg van waren. Het belangrijkste resultaat is misschien wel een opmerkelijk nauwkeurig model van de zwaartekracht op aarde (een zogenaamde geoïde). De geoïde laat zien hoe de aarde eruit zou zien als de zwaartekracht overal aan het oppervlak gelijk zou zijn en water dus niet van het ene naar het andere punt zou stromen.
