Een ruimtemier die lasers afvuurt!
25 mei 2018
“Mieren in de ruimte” klinkt misschien als de titel van een science-fictionfilm, maar sterrenkundigen kennen een echte kosmische mier – de Ant Nebula of Miernevel! De Miernevel lijkt een beetje op een insect, maar is eigenlijk een enorme verzameling gas en stof, op een ongelofelijke afstand van 8000 lichtjaren van de aarde. Normaal heb je een vergrootglas nodig om een mier goed te kunnen bekijken, maar voor deze mier heb je echt een telescoop nodig.
Sterrenkundigen wisten al dat de Miernevel ooit een ster was, misschien een beetje zoals onze zon, maar de ster was oud en had zijn hele voorraad waterstof verbruikt. De buitenste lagen van de ster werden afgestoten, waardoor de Miernevel de vorm kreeg die we vanaf de aarde kunnen zien, met een witte dwergster in het midden.
Sterrenkundigen hebben nu de observaties van de Miernevel bestudeerd die door het ruimteobservatorium Herschel van ESA zijn gedaan. Dit speciale instrument ziet niet het type licht dat wij met onze ogen kunnen zien, maar een ander soort licht, dat we infrarood licht noemen. Ze hebben iets gevonden dat niemand verwachtte: lasers!
“Lasers in de ruimte” klinkt ook al als de titel van een science-fictionfilm, maar dit gebeurt echt! Het lasereffect van de Miernevel heeft een wetenschappelijke naam: waterstofrecombinatie lineaire laseremissie. Dit is heel zeldzaam en helpt ons meer te weten te komen over de binnenste delen van de Miernevel.
Sterrenkundigen denken dat de laser wordt geproduceerd door een schijf gas dicht bij de witte dwergster. Normaal zou er geen gas zijn, zo dicht bij een witte dwerg, dus hoe komt het daar? Een mogelijke verklaring is dat er een andere ster vlakbij is en dat de witte dwerg dus deel uitmaakt van een tweedelig stersysteem. Die tweede ster kan ervoor zorgen dat de schijf gas in een baan om de witte dwerg blijft cirkelen en de laser produceert.
Sterren gaan tijdens hun leven door verschillende fasen. De centrale ster van de Miernevel is nu een witte dwerg.
We weten nu dus dat er echt een mier in de ruimte is die lasers afvuurt – op een bepaalde manier dan! Misschien wordt er op een dag wel een film over gemaakt...
Cool weetje: De ontdekker van de Miernevel, Donald Menzel, was ook de eerste sterrenkundige die opperde dat nevels natuurlijke lasers konden produceren – lang voordat we wisten dat de Miernevel dat deed, en zelfs voordat wetenschappers lasers hadden gemaakt in laboratoria. Wat een toeval!
