Polska utrzymuje preferencyjne warunki członkostwa w Europejskiej Agencji Kosmicznej
12 stycznia 2017 r. wicepremier Mateusz Morawiecki oraz Jan Wörner – Dyrektor Generalny Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) podpisali porozumienie, zgodnie z którym do 31 grudnia 2019 roku przedłużono stosowanie środków przejściowych w odniesieniu do Polski jako członka ESA. Oznacza to dalszą możliwość korzystania przez przedsiębiorców i jednostki naukowe z uruchomionego specjalnie dla Polski Programu Wsparcia Polskiego Przemysłu (Polish Industry Incentive Scheme – PLIIS). To sukces negocjacyjny naszego kraju, gdyż Europejska Agencja Kosmiczna po raz pierwszy w historii zgodziła się na przedłużenie okresu przejściowego dla państwa członkowskiego.
"Polityka kosmiczna jest jednym z tych elementów Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, który zmieni rzeczywistość polskiego przemysłu. Każde euro zainwestowane w "kosmos" powraca na Ziemię"- mówił minister rozwoju i finansów Mateusz Morawiecki.
Zgodnie z umową pomiędzy Rządem RP a Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) w sprawie przystąpienia Polski do Konwencji o utworzeniu ESA i związanych z tym warunków,okres przejściowy obowiązywałby do 31 grudnia 2017 r.
Sukcesem strony polskiej jest wynegocjowanie przedłużenia o 2 lata. W okresie przejściowym 45% polskiej składki obowiązkowej jest przeznaczonych na konkursy adresowane wyłącznie do polskiego sektora kosmicznego (o charakterze otwartym tj. firmy same zgłaszają pomysły na projekty lub na przetargi tematyczne), bądź na współfinansowanie polskiego udziału w wybranych projektach i misjach ESA. O ich wydatkowaniu na konkretne przedsięwzięcia decyduje wspólny Zespół Zadaniowy Polska-ESA (ESA-Poland Task Force). Ze strony polskiej rekomendacje grupy eksperckiej zatwierdza międzyresortowy Zespół ds. Polityki Kosmicznej w Polsce pod przewodnictwem Ministerstwa Rozwoju. Konkursy w ramach programu Polish Industry Incentive Scheme odbywają się w ujęciu kwartalnym i są rozstrzygane sukcesywnie po każdej rundzie.
Przedłużenie okresu przejściowego jest odpowiedzią na postulaty polskich przedsiębiorców i środowiska naukowego, którzy chcą nadal korzystać z mechanizmów wsparcia w ramach programu Polish Industry Incentive Scheme.
Korzyści dla polskich przedsiębiorców wynikające z programu PLIIS:
- „otwarcie drzwi” do ESA i sektora kosmicznego,
- możliwość zorientowania się w specyfice ESA (np. w standardach i procedurach administracyjnych ESA, poznanie ekspertów technicznych z ESA. itp.),
- referencje do dalszych prac - według oceny samych przedsiębiorców bardzo użyteczne w rozmowach z partnerami zagranicznymi podczas dyskusji nt. udziału w otwartych przetargach i misjach,
- możliwość nawiązania współpracy z podmiotami zagranicznymi na bardziej partnerskich zasadach,
- możliwość rozwoju wybranych kompetencji i rozwiązań technologicznych i osiągnięcia w nich takiego poziomu rozwoju, aby móc konkurować z innymi na otwartym rynku,
- możliwość zbudowania wizerunku firmy („rozpoznawalności”) w ESA i poza ESA, w tym zwłaszcza możliwość udziału w konferencjach ESA i około-ESA oraz grupach roboczych,
- projekty PLIIS nie są obarczone presją, gdyż nie stanowią części misji lub większego programu. Istnieje więc przestrzeń na dokonywanie korekt zauważonych niedociągnięć, co dla nowych podmiotów w tym sektorze jest bardzo istotne.
Efekty PLIIS
Według stanu na koniec lipca 2016 roku, podmioty sektora kosmicznego w Polsce (przedsiębiorstwa, uczelnie, jednostki naukowo-badawcze itp.) złożyły do Europejskiej Agencji Kosmicznej 236 wniosków o wsparcie na łączną kwotę ponad 53 mln euro w otwartych konkursach Polish Industry Incentive Scheme. Spośród nich, 99 projektów uzyskało wsparcie w wysokości prawie 20 mln euro, co stanowi niemal 40% kwoty wartości wszystkich aplikacji.
Największa liczba wniosków dotyczyła działań związanych ze wsparciem badań i rozwoju (142). Zainteresowaniem polskich podmiotów cieszyło się również uzyskanie dofinansowania na aplikacje kosmiczne, produkty i usługi (43), czynności przygotowawcze (35) oraz sprzęt i urządzenia wykorzystywane w kosmosie (16). Ponad 75% wniosków złożonych zostało przez przedsiębiorców. Pozostała część przypadła na uczelnie i jednostki naukowe.
Wysoki stopień skuteczności uzyskanego wsparcia, przełożył się na:
- 62 projekty z obszaru badań i rozwoju,
- 17 z zakresu aplikacji kosmicznych, produktów i usług,
- 12 wspierających czynności przygotowawcze,
- 8 obejmujących sprzęt i urządzenia wykorzystywane w kosmosie.
W tym przypadku realizacja ponad 80% projektów należy do polskich przedsiębiorstw, zaś podmiotami realizującymi prawie 20% inicjatyw są polskie uczelnie i jednostki naukowe.
Program PLIIS umożliwił również polskim przedsiębiorstwom nawiązanie kontaktów i współpracy z tzw. generalnymi wykonawcami ESA (LSI - Large System Integrators), takimi jak Airbus Defence & Space czy Thales Alenia Space. Generalni wykonawcy ESA umożliwiają polskim przedsiębiorstwom włączenie się w łańcuchy dostaw dużych integratorów systemowych w ramach ESA i poza ESA.
Obowiązująca w ESA zasada zwrotu geograficznego „wymusza” na LSI poszukiwanie konkurencyjnych dostawców i podwykonawców (często stałych) w mniejszych państwach członkowskich, tak aby kraje te mogły osiągnąć określone współczynniki zwrotu w realizowanych dla ESA misjach i programach.
Podpisanie porozumienia przedłużającego okres przejściowy daje szanse większej liczbie polskich podmiotów na włączenie się w sieć partnerów/dostawców koncernów ADS, TAS i innych dużych europejskich przedsiębiorstw kosmicznych (OHB, RUAG i in.). Program PLIIS pozostaje także użytecznym narzędziem zarówno dla Europejskiej Agencji Kosmicznej, jak i dla Polski do rozwijania w sposób płynny zdolności i kompetencji krajowych podmiotów do udziału w programach obowiązkowych i opcjonalnych ESA. Program odgrywa również istotną rolę w komercjalizacji technologii kosmicznych. Mimo że obecnie większość przychodów przedsiębiorców sektora kosmicznego pochodzi z kontraktów z ESA lub projektów unijnych, to w perspektywie 3-5 lat przewidują oni uzyskiwanie przychodów również od innych podmiotów.
