Leren en experimenten bij ESA's Open Dag 2018
7500 bezoekers leerden zondag 7 oktober alles over de ruimtevaart, tijdens de zevende editie van ESA's Open Dag. Ze ontmoetten astronauten, namen een kijkje achter de schermen van testcentrum ESTEC én bekeken live experimenten.
“Ik denk dat het een satelliet is”, zegt Amber (9) tegen haar moeder. In de laboratoriumgang van het hoofdgebouw van ESTEC wijst ze naar een rechthoekig apparaat dat aan het plafond bungelt. Maar wanneer een wetenschapper van ESA het apparaat plots openmaakt en iets uit het apparaat haalt, krabt ze zichzelf op het hoofd. “Huh?” zegt ze verbaasd. “Een satelliet hoort toch niet open te kunnen?”
Maar het apparaat dat onder aan de trap hangt is geen satelliet, legt de wetenschapper uit. “Het is een 3D-printer. Maar wel eentje die óók in de ruimte werkt.” De zogenoemde 'Zero-G printer' maakt onder andere moersleutels van kunststof, die astronauten kunnen gebruiken om reparaties uit te voeren. Sinds 2015 zweeft een soortgelijke, door Europa gemaakte printer in het ISS rond de aarde. Amber kijkt vol bewondering naar een moersleutel die uit de printer komt. “Wauw! Wat gaaf! Dus daar kun je écht iets mee maken?”
Zelf proberen
Amber is één van de 7507 ruimtevaartliefhebbers die zondag 7 oktober een bezoek brachten aan de ESA's Open Dag bij ESTEC. Het was de zevende keer dat ESTEC hen een kijkje in de keuken van de Europese ruimtevaart gaf. De hele dag lang leerden ze alles over de ruimtevaart. Ze bezochten lezingen en ontmoetten astronauten zoals André Kuipers (Nederland), Paolo Nespoli (Italië) en Thomas Reiter (Duitsland). Daarnaast namen ze een kijkje in het testcentrum, waar Europese satellieten klaar worden gemaakt voor hun reis naar de ruimte.
“Wat ik leuk vind is dat je ook veel experimenten ziet. En je kunt ook zelf dingen proberen”, zegt Lizzy (7). Ze draait met haar hoofd naar een scherm. Op het scherm probeert zemet een simulator een ruimtecapsule te laten landen op Mars. Met een joystick stuurt ze de onderkant van de capsule naar de planeet. In volle concentratie sluist ze de capsule naar het oppervlak. Het wordt een harde landing, maar de drie virtuele astronauten aan boord komen veilig aan op de rode planeet. Lizzy: “Dat was nog best moeilijk!”
Kennis verslinden
Iets verderop in het hoofdgebouw testten bezoekers hun kennis van de planeet door foto's vanuit de ruimte op de juiste plek op een kaart van de aarde te leggen. Een foto van een gekromd eiland wordt snel bovenop Japan gelegd. Het antwoord is goed. Maar wanneer Eline (19) en Xander (23) een ruimtefoto van een stad in hun handen gedrukt krijgen, kijken ze elkaar moeilijk aan. Eline: “Is dit nou Amsterdam? Of is het Parijs?”
Elders zien bezoekers hoe een wetenschapper een ijskoude magneet laat zweven door hem op een supergeleider te leggen. “Een supergeleider is heel goed in stroom doorlaten”, legt hij uit. “Die elektrische stroom wekt een magnetisch veld op rondom de supergeleider. Dat veld is zó sterk, dat de magneet die we erop leggen blijft zweven.” De kennis wordt gretig verslonden door de toeschouwers.
900 vrijwilligers
Kennis opdoen kan tijdens ESA's Open Dag op allerlei manieren. Zo leren de jongste ruimteliefhebbers zelf raketten bouwen (en lanceren), turen anderen door échte telescopen en leren weer andere bezoekers op de bijeenkomsten van Space Rocks alles over de manier waarop de ruimte muziek en kunst heeft beïnvloed. Gedurende de hele dag is het op alle plaatsen druk, al blijft er genoeg tijd over om ESA's experts vragen te stellen.
Een van die bezoekers die dat is is Harmen (43). Hij vraagt een vrijwilliger van het Cleanspace-project het hemd van het lijf. “Ik sloeg aan op deze foto”, zegt hij. Hij houdt een afbeelding omhoog waarop een satelliet te zien is die een vangnet op een andere satelliet afvuurt. “In de ruimte rondom de aarde zweeft veel ruimtepuin, zoals gereedschap en kapotte satellieten”, legt vrijwilliger Jan uit. “Als we dat niet opruimen, dan wordt het op den duur te gevaarlijk om nog naar de ruimte te gaan.”
Jan is een van de ruim 900 vrijwilligers die op ESA's Open Dag alles vertellen over de projecten van ESA. Daar is veel belangstelling voor. “Mensen zijn heel enthousiast”, vertelt een lid van het team achter ESA's Aeolus-missie. De satelliet werd op 22 augustus naar de ruimte gevlogen en brengt sindsdien de windstromen op aarde in kaart. “Mensen willen vooral weten wat we doen, maar ook waaróm we het doen. De interesse die mensen tonen maakt dit een mooie dag. Vertellen over ons werk is het leukste dat er is.”