ESA Euronews: Τα συμπεράσματα των διαστημικών μετρήσεων για το κλίμα στη Γη

Είναι Νοέμβριος και ένα λεπτό στρώμα χιονιού έχει ήδη καλύψει τις βουνοκορφές της μεγαλύτερη οροσειρά της Ευρώπης, καθώς μπαίνουμε στον χειμώνα.

Εδώ, σε υψόμετρο 3.200 μέτρων, κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο «Les Deux Alpes», καταγράφεται διαρκώς από επιστήμονες όπως ο Ζαν Πιερ Ντεντιέ το μέγεθος και η ένταση της κλιματικής αλλαγής.

Ο ίδιος τονίζει: «Εδώ στις Άλπεις δεν αμφισβητείται ότι το κλίμα αλλάζει. Υπάρχει πραγματικά μεγάλη διαφορά σε σύγκριση με τις συνθήκες ήμασταν σε θέση να παρατηρήσουμε μόλις 20 χρόνια πριν. Αυτή αφορά το χιόνι, οι παγετώνες χάνουν την έκταση και τον όγκο τους. Για αυτό και πρέπει να  παρακολουθούμε εκ του σύνεγγυς το φαινόμενο αλλά και με τους δορυφόρους, δεδομένου ότι αυτοί μπορούν να μας δώσουν περισσότερα στοιχεία από τις επίγειες μετρήσεις, οι οποίες είναι σποραδικές».

Το μέγεθος της αλλαγής επιβεβαιώνεται από τις δορυφορικές εικόνες του 1985 και του 2015, που δείχνουν ανάγλυφα πόσο έχει συρρικνωθεί ο παγετώνας.

Ο ένοχος είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ένα γράφημα των τελευταίων 2.000 ετών δείχνει πως η παρουσία του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ακολούθησε μια σχετικά σταθερή πορεία μέχρι την βιομηχανική επανάσταση, αλλά στη συνέχεια εκτοξεύθηκε στο σημερινό ρεκόρ των 400ppm (μερών ανά εκατομμύριο), το υψηλότερο μέγεθος εδώ και τρία εκατ. χρόνια.

Οι επιστήμονες εργάζονται πυρετωδώς, εκμεταλλευόμενοι τα στοιχεία των δορυφόρων και των επίγειων μετρήσεων. Καταγράφουν την θερμοκρασία, την πυκνότητα, το μέγεθος των νιφάδων. Οι μετρήσεις γίνονται κάθε εβδομάδα και όποτε υπάρχει δορυφορικό πέρασμα, οι επιστήμονες προσπαθούν να κάνουν τις μετρήσεις ώστε να υπάρχουν καλύτερα αποτελέσματα.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τώρα έχουμε λιγότερες και μικρότερης έντασης χιονοπτώσεις εδώ, ενώ οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες είναι υψηλότερες. Επομένως, τι συμβαίνει;

Ο Ζαν Πιερ Ντεντιέ εξηγεί: «Η Γη είναι ένα κλειστό σύστημα, το νερό δεν πηγαίνει έξω, στο διάστημα. Παραμένει, αλλά πέφτει σε άλλες περιοχές και με έναν πολύ πιο έντονο τρόπο, για αυτό έχουμε ολοένα και πιο πολλά ακραία καιρικά φαινόμενα, με κυκλώνες και καταιγίδες σε περιοχές του κόσμου όπου δεν ήταν σύνηθες να τα έχουμε αυτά τόσο συχνά όσο σήμερα».

Η εκτόξευση δορυφόρων όπως ο Sentinel-1 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος και οι πρόγονοί του ERS και Envisat, βοηθούν τους επιστήμονες να μπορούν να παρακολουθούν ακόμα και τα λιγότερο προσβάσιμα μέρη του πλανήτη.

Έτσι οι ερευνητές, όπως η Φανί Μπρουν μπορούν να χρησιμοποιήσουν οπτικά και δορυφορικά δεδομένα για να δουν πως ανταποκρίνονται για παράδειγμα τα Ιμαλάια στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η ίδια επισημαίνει: «Την τελευταία δεκαετία οι παγετώνες των Ιμαλαϊων έχουν χάσει μεγάλο μέρος της μάζας τους. Με αυτόν τον νέο δορυφόρο μπορούμε να δούμε ότι έχουμε μια πολύ υψηλότερη ανάλυση. Έτσι, δεν χρειάζεται μόνο να μετρήσουμε ξανά την μάζα του παγετώνα αλλά μπορούμε να δούμε με λεπτομέρεια τις περιοχές όπου ο παγετώνας γίνεται πιο λεπτός  και υποχωρεί. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για εμάς, γιατί μπορούμε να κατανοήσουμε την διαδικασία πίσω από αυτό που φαίνεται».

Υπάρχουν σε τροχιά δεκάδες δορυφόροι παρατήρησης της Γης. Κάνουν μετρήσεις για πράγματα όπως η υγρασία του εδάφους, η αποψίλωση των δασών, το πάχος του πάγου, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η αλατότητα των ωκεανών.

Από το 1993 μετρούν επίσης το ύψος της στάθμης της θάλασσας. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, αυξάνεται μεν αλλά απειροελάχιστα, μόλις 3,3 χιλιοστά τον χρόνο.

Το euronews συνάντησε την ειδική σε θέματα δορυφορικής υψομετρίας Ανυ Καζνέβ, στο γαλλικό λιμάνι Κογιούρ, στα νότια της χώρας. Η ίδια επισημαίνει: «Η στάθμη της θάλασσας συνεχίζει να αυξάνεται και αυτό μπορούμε να το δούμε χάρη στα δορυφορικά δεδομένα. Επομένως είμαστε σίγουροι τώρα για την εκτίμησή μας για 3.3 χιλιοστά τον χρόνο. Στην Μεσόγειο και ιδίως εδώ, στην Κογιούρ, η αύξηση είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο με τον μέσο όρο».

Τρεις παράγοντες συμβάλουν για να αναδειχθεί αυτός ο μέσος όρος των 3,3 μιλιμετρ ανά έτος. Το 10% είναι το υπόγειο νερό που αντλείται για άρδευση, το 30% αφορά ύδατα που επεκτείνονται σε όγκο λόγω της θερμότητας και το 60% προέρχεται από τους παγετώνες και τα παγόβουνα που λιώνουν.

Όμως τα 3.3 χιλιοστά είναι ένας μέσος όρος. Σε ορισμένες περιοχές η αύξηση της στάθμης της θάλασσας είναι πολύ υψηλότερη και η Ανυ Καζνέβ επισημαίνει: «Ενας χάρτης δείχνει την διακύμανση της στάθμης της θάλασσας κατά τα τελευταία 23 χρόνια. Όταν υπάρχει πορτοκαλί και κόκκινο χρώμα, αυτό σημαίνει ότι η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται ταχύτερα από τον μέσο όρο. Είναι ουσιαστικά λόγω του τρόπου που εγκλωβίζεται η θερμότητα, καθώς δεν είναι ομοιόμορφη αλλά αλλάζει από την μια περιοχή στην άλλη. Για παράδειγμα, στον δυτικό Ειρηνικό, η στάθμη της θάλασσας έχει αυξηθεί έως και τέσσερις φορές πιο γρήγορα σε σχέση με τον μέσο όρο. Ο μέσος όρος αντικατοπτρίζεται στις κίτρινες περιοχές».

Είναι σαφές ότι οι διαστημικές τεχνολογίες έχουν ενισχύσει την ικανότητά μας να συλλέγουμε δεδομένα σχετικά με ένα τεράστιο φάσμα παραμέτρων για τον πλανήτη μας. Όμως τι μας δείχνουν όλα αυτά τα στοιχεία σήμερα, Νοέμβριο του 2015;

Ο Ζαν Πιερ Ντενιέ απαντά: «Τώρα, εν έτει 2015, αντιμετωπίζουμε τις ευθύνες μας. Και αυτές οι ευθύνες είναι αρκετά εμφανείς. Οι επιστήμονες προσπαθούν το καλύτερο δυνατό για να παρουσιάσουν με τον πιο ειλικρινή τρόπο μια διάγνωση, όπως κάνουν οι γιατροί στο κρεβάτι του ασθενούς».

Η Ανυ Καζνέβ προσθέτει: «Όλες οι παρατηρήσεις είναι κατηγορηματικές, το κλίμα αλλάζει. Το μέγα ερώτημα είναι: θα μπορούσαμε να φοβόμαστε μια ξαφνική αλλαγή στις επόμενες δεκαετίες; Και ως προς αυτό το θέμα, οφείλω να πω ότι δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πραγματικά».

Ο Ζαν Πιερ Ντενιέ καταλήγει: «Έχουν υπάρξει μεγαλύτερες ή μικρότερες διακυμάνσεις στο κλίμα από καταβολής κόσμου. Το πρόβλημα που μας προκαλεί ανησυχίες αυτήν την στιγμή είναι ότι αυτό συμβαίνει εδώ και μια πολύ σύντομη περίοδο όπως είναι αυτή της ζωής του ανθρώπου».

Περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, υψηλότεροι μέσοι όροι θερμοκρασιών, αύξηση της στάθμης της θάλασσας και λιώσιμο των πάγων.... Αυτή είναι η κατάσταση στο κλίμα του πλανήτη Γη το 2015.