Objectief Aurora: een federaal centrum voor exobiologie

Exobiologie of astrobiologie is een vrij nieuwe en multidisciplinaire wetenschap die het verschijnsel leven in het heelal onder de loep neemt.

Hoe ontstaat leven? Hoe evolueert het? In welke mate verspreidt het zich? Het zijn maar enkele vragen die men zich over leven in het universum kan stellen.

COEX

Verschillende onderzoekers in België houden zich met dit soort vragen bezig.

Dr. Christian de Duve, Nobelprijswinnaar geneeskunde in 1974, gaf bijvoorbeeld een bijzondere impuls aan de zogenaamde levenswetenschappen (life sciences) met zijn onderzoek naar de structuren en functies van de cel.

Vier federale instellingen en vier universitaire onderzoeksdepartementen hebben nu de handen in elkaar geslagen met de oprichting van het Federal Centre for Complexity and Exobiology (COEX).

Die werd bekendgemaakt op 8 juli tijdens de bijeenkomst JENAM 2005 van sterrenkundigen en astrofysici aan de Universeit van Luik. Gedurende een dag werd van gedachten gewisseld over astrobiologie in ons land.

ExoMars

De oprichting van COEX komt er op een ogenblik dat het Europees ruimteagentschap ESA de missie ExoMars voor 2012 vastlegt als een eerste stap in haar programma Aurora.

ExoMars zal bestaan uit een automatisch laboratorium dat sporen van leven moet zoeken op het oppervlak van Mars. België behoort tot de ESA-lidstaten die het Aurora-programma voor de verkenning van het zonnestelsel ondersteunen.

Acht instellingen

Vandaar dat ons land alle mogelijke kennis op het vlak van astronomie, biologie, scheikunde, technologie, geologie, fysica, recht en filosofie binnen één federaal centrum wil verenigen met teams uit acht instellingen en universitaire departementen:

 

• Het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie of BIRA (Pool Ruimte, Ukkel) voor scheikundige analyse van de atmosfeer;

   

• Het Koninklijk Meteorologisch Instituut of KMI (Pool Ruimte, Ukkel) voor onderzoek van niet-lineaire en complexe processen;

   

• De Koninklijke Sterrenwacht van België of KSB (Pool Ruimte, Ukkel) voor de ontwikkeling van een netwerk van detectoren op het oppervlak van Mars;

   

• Het Belgian User Support and Operation Centre of B.USOC (Pool Ruimte, Ukkel) voor de opvolging van ruimtemissies en wetenschappelijke experimenten in de ruimte;

   

• Het Departement Ultrastructuur van de Vrije Universiteit Brussel (VUB), dat onderzoek doet naar het gedrag van proteïnen;

   

• Het Instituut voor Theoretische Fysica van de Katholieke Universiteit Leuven (KUL) voor onderzoek van complexe omgevingen en van problemen in verband met artificiële intelligentie;

   

• Het Centre interdisciplinaire pour les études des phénomènes non-linéaires et phénomènes complexes of CENOLI van de Université Libre de Buxelles (ULB) voor onderzoek van niet-lineaire en complexe verschijnselen;

   

• Het Département Astrophysique, Géophysique & Océanographie van de Université de Liège (ULG), gespecialiseerd in de waarneming van planeten rond andere sterren (exoplaneten), de kenmerking van kometen, de evolutie van de nog primitieve biosfeer enz…

Vooraanstaande rol

"Met een bedrag van één miljoen euro kan COEX in eerste instantie het werk van een tiental onderzoekers ondersteunen en hun synergie versterken in het licht van de programma's Aurora en Cosmic Vision", zegt B.USOC-directeur Jacques Wisemberg.

COEX wil een belangrijke rol spelen binnen het netwerk van de European Astrobiology Network Association (ENEA).

Het doel van dit Europees samenwerkingsprogramma bestaat uit het identificeren en kenmerken van elementen die zouden kunnen leiden tot het ontstaan van buitenaards leven.